Wydaje się oczywiste, że mitologie Iliady przedstawiają wojnę w sposób podkreślający chwałę i bagatelizujący niezaprzeczalny horror takich wydarzeń. W istocie każda opowieść przedstawiająca bogów swobodnie wchodzących w interakcje ze śmiertelnikami musi zostać uznana za mit.
Przywołując wydarzenie, które miało miejsce pięć wieków wcześniej, bez pisemnych zapisów, Homer opiera się na wyobraźni i tradycji ustnej, aby zapewnić to, czego historia nie może. Nie jest więc zaskoczeniem, że jego koncepcja wojny mykeńskiej jest daleka od rzeczywistości.
Na przykład rydwany w Iliadzie transportują wojowników na pole bitwy, gdzie zsiadają i walczą pieszo. W rzeczywistości rydwany były używane do przebijania się przez szeregi wroga i ataków strzałami.
Homer musiał twórczo wyobrazić sobie ten aspekt wojny, ponieważ rydwany zniknęły z użytku w Grecji w epoce żelaza. W Iliadzie używa się również włóczni, tak jak w VIII wieku – zazwyczaj noszonych po jednej w każdej dłoni.
Uproszczony obraz bitwy przenika Iliadę. Jest to widoczne w skupieniu się na niewielkiej liczbie bohaterów, którzy stawiają czoła w pojedynczej potyczce. Te pojedynki są przerywane długimi przemowami o honorze, dawnej wielkości, a czasem, jak na ironię, bezsensowności słów w porównaniu z czynami. Te przemówienia pozwalają wojownikom określić, ile honoru zyskają, zabijając się nawzajem. Innym ważnym aspektem etyki wojowników Iliady jest timē, czyli honor, jaki otrzymuje wojownik, o czym świadczą jego materialne grabieże. Wyjaśnia również, dlaczego wojownicy tak zaciekle walczą o zwłoki i wyposażenie martwego wroga; materialne pułapki dowodzą ich wartości jako wojowników.
Wojownicy homeryccy byli zdecydowani walczyć mężnie i ryzykować wszystko; w zamian oczekiwali, że otrzymają to, co najlepsze w ich społeczeństwie. Tożsamość arystokratycznego wojownika była bezpośrednio oparta na time otrzymanym dzięki śmiałym działaniom.
Ci bohaterowie to wyjątkowi mężczyźni; Homer patrzy na nich z podziwem, z wielowiekowej historycznej odległości. Ich wielkość przejawia się w bogactwie i przywilejach, jakie posiadają. Achilles radykalnie kwestionuje ich etykę, gdy wycofuje się z wojny. Historia Achillesa zarówno gloryfikuje, jak i rzuca wyzwanie wojennej ideologii arystokracji wojowników starożytnej Grecji. Homer nie stroni od brutalności wojny, ale zwraca uwagę na drugą stronę historii. Trojanie nie są przedstawieni jako całkowicie źli, ale zamiast tego są żywymi, kochającymi postaciami.
Chociaż Iliada przedstawia epicki obraz wojny trojańskiej, skupia się wyraźnie na Achillesie. Jego potrzeba zemsty napędza historię od początku do końca.
Achilles angażuje się w swój pierwszy akt zemsty w Księdze I, po tym, jak Agamemnon, który stracił własnego niewolnika, bierze niewolnicę Achillesa. Achilles przestaje walczyć. Grecy tracą pozycję, a Achilles odmawia powrotu do bitwy, robi to tylko po to, by ukarać Agamemnona za jego niesprawiedliwe zachowanie.
Gdy Patroklos, najbliższy przyjaciel Achillesa, zostaje zabity przez trojańskiego wojownika Hektora. Nagle Achilles znalazł nowy cel swojej zemsty i powraca do wojny, której celem jest zabicie Hektora, by pomścić przyjaciela. Ponadto Achilles przysięga, że w ramach zemsty zabije jeszcze więcej żołnierzy trojańskich. Dotrzymuje słowa w obu przypadkach. Mimo to to nie wystarczy, aby zadowolić Achillesa.
W końcu to nie śmierć Hektora eliminuje pragnienie zemsty Achillesa; zamiast tego jest to ludzki akt pocieszenia pogrążonego w żałobie ojca Hektora. Achilles w końcu zdaje sobie sprawę, że jego lekkomyślna wściekłość nie przywróci Patroklosa do życia. Kosztem setek istnień Achilles w końcu uwalnia się od swojej potrzeby zemsty.
W całym poemacie Homer zawiera znacznie więcej niż tylko świat wojny. Przywołuje zaśnieżone górskie przełęcze, pastwiska kóz, rozbijające się fale Morza Egejskiego i inne sceny z czasów pokoju poprzez porównania i dygresje.
Na tarczy wyryte są obrazy dwóch miast: jednego w stanie wojny, drugiego w pokoju. Ta fascynująca tarcza, pełna szczegółów i ruchu, zgrabnie symbolizuje Iliadę, reprezentując całkowity światopogląd obejmujący życie boskie i ludzkie, wojnę i pokój, wszystko zbudowane na trwałym metalu walki. Nawet wyryte na tarczy spokojne miasto zawiera postacie będące w konflikcie, argumentujące swoje sprawy przed sędziami.
Poemat obejmuje walkę, która definiuje życie zarówno na polu bitwy, jak i w obrębie murów miejskich. Iliada daje poczucie horroru wojny, ale przede wszystkim w przeważającej mierze przekazuje jej chwałę.
Pomimo swojego statusu źródła literatury zachodniej Iliada ma dług wobec wcześniejszych tradycji kulturowych. Opowieści ludowe, takie jak epizod w księdze XXI, w którym rzeka Skamander wznosi się, by walczyć z Achillesem, oraz nocny nalot Odyseusza i Diomedesa w księdze X, odzwierciedlają wcześniejsze mity.
Fabuła Achillesa – Patroklosa przypomina mezopotamski epos Gilgamesz, wiersz z trzeciego tysiąclecia p.n.e .
Chociaż starożytni Grecy wierzyli, że Wojna Trojańska opisana w poemacie była prawdziwym wydarzeniem, późniejsi czytelnicy uważali Iliadę za legendę opartą całkowicie na mitach i wyobraźni.
Zmieniło się to w XIX wieku, kiedy zamożny niemiecki biznesmen Heinrich Schliemann podczas wykopalisk archeologicznych na zachodnim wybrzeżu Turcji odnalazł miejsce starożytnej Troi. Odkrył tam relikty epoki brązu, a także inne miejsca w Mykenach i Pylos. Po wykopaniu złotej maski pogrzebowej w Mykenach, oświadczył on (choć błędnie): „Spojrzałem na twarz Agamemnona”.
Niestety istnieją dowody na to, że Schliemann był zdolny do wyolbrzymiania, oszukiwania, a może nawet fałszerstwa. Niemniej jednak jego wczesne wykopaliska potwierdziły pogląd, że Iliada była oparta na faktycznym konflikcie, który miał miejsce około 1184 roku p.n.e w Hisarlik. Istnieją archeologiczne dowody na ogromny pożar w tym czasie, który mógł być wywołany przez greckie armie, które Homer nazywa Achajami, Danaanami i Argiwami. Jednak konkretne szczegóły dotyczące postaci i fabuły Iliady są z pewnością wytworem poetyckiej wyobraźni.
Iliada łączy wyłaniające się struktury społeczne i specyfikę walki okresu archaicznego z politycznymi porządkami domowymi epoki żelaza i cofa je w czasie do wyobrażonej epoki brązu.
Homer pozostaje fascynujący dla uczonych, którzy nadal tworzą nowe teorie i interpretacje.
#LittleLotte
