Sen nocy letniej to jedna z najwcześniejszych komedii romantycznych Williama Szekspira i przez wieki uważana była za jedno z jego najbardziej udanych i lubianych dzieł.To zrodziło niektóre z jego najbardziej zapadających w pamięć i naśladowanych postaci, takich jak Puck, czarodziejski duszek z zamiłowaniem do psot. Odkąd sztuka została napisana około 1595 roku, na scenie istniały wersje, które dostosowały wiele wątków fabularnych Szekspira, podkreślając jedną lub drugą postać lub umieszczając drobny temat przed sztuką. Szekspir połączył elementy opowieści dobrze znanych za jego czasów, czerpiąc z rzymskich poetów i podań ludowych; o jego umiejętnościach pisarskich świadczy to, że echa tej sztuki można usłyszeć w dziełach całej kultury współczesnej.
Pisząc Sen nocy letniej, Szekspir porzucił swój zwyczaj powtarzania znanej historii, zamiast tego splatając różne elementy w spójną i satysfakcjonującą całość. Są dwie pary kochanków, dwie pary królewskie, handlarze, którzy są aktorami, oraz wróżki, których prawie nikt nie widzi. Ojciec nie pochwala romansu swojej córki, dwóch mężczyzn zostaje poddanych magicznym zaklęciom, by pokochali tę samą kobietę, a królowa uniża się, zakochując się w mężczyźnie, który ma głowę osła. A cały spektakl kończy się jedną z najzabawniejszych scen, gdy nieudolni, ale mający dobre intencje aktorzy walczą o wystawienie poważnej sztuki, pokazując w ten sposób wszystko, co Szekspir uważał za nie tak z teatrem. Sen nocy letniej pozostaje prowokującą do myślenia medytacją o miłości i percepcji, a także cudem dla publiczności na całym świecie.
Ta sztuka wykorzystuje kilka różnych rodzajów relacji, aby zbadać naturę miłości i zadać pytanie, kiedy można ją uznać za prawdziwą.
Najbardziej stabilna relacja w spektaklu występuje między parą, której ślub jest zakotwiczeniem fabuły: Tezeuszem i Hippolitą. Zidentyfikowano ich jako niegdyś wrogów, którzy, gdy zaczyna się gra, zmierzają się pobrać.
Szekspir wykorzystuje dwie młode pary, aby pokazać miłość jako znacznie bardziej ulotny stan. W tym spektaklu mówi się o kapryśnej naturze prawdziwej miłości: pary, które kiedyś miały ze sobą niewiele wspólnego, mogą być związane na całe życie, gdy zostaną oczarowane miłością, a pary, które nie mają ze sobą nic wspólnego, również mogą się zakochać.
Podobnie jak w przypadku większości sztuk Szekspira, zwłaszcza komedii, Sen nocy letniej opiera się na sprytnej, wiarygodnej interakcji między intencjami bohaterów a ślepą szansą/losem/wyborem. Ponieważ Sen nocy letniej to komedia, przypadkowe zdarzenia, które komplikują fabułę, prowadzą do lepszych wyników, niż ktokolwiek mógłby zaplanować. W końcu przypadkowe wydarzenia służą temu, by ich ofiary bardziej doceniały zwykłą, stabilną rzeczywistość.
Spektakl koncentruje się na autorytetach i ich zmaganiach, by narzucić swój autorytet podwładnym w porządku społecznym, co jest częstym tematem w komedii. W końcu spory między tymi, którzy mają władzę a tymi, których powinni kontrolować, są rozstrzygane z dobrym humorem.
Pycha to poczucie, że ktoś jest ważniejszy i potężniejszy niż jest. Jest to kluczowy element wielu dramatów, czy to tragedii, czy komedii: postać, która przekracza własne możliwości, może wprawić w ruch niekontrolowane wydarzenia.
W tej sztuce Bottom jest czymś więcej niż tylko przechwałkiem. W rzeczywistości wierzy, że on, tkacz, może zagrać każdą część przedstawienia – w razie potrzeby kilka naraz – i że publiczność będzie zachwycona. Czuje, że śmierć jego bohatera na scenie doprowadziłaby kobiety na widowni do rozpaczy, ponieważ pomyślałyby, że umarł, a nie tylko jego postać. Nawet królewskie postacie w sztuce nie myślą o swoim znaczeniu tak bardzo. Jego nagrodą za taką zuchwałość ma być upokorzenie, gdy jego głowa zamieniła się w głowę osła, ale Szekspir odwraca to zażenowanie. Zamiast być karanym za swoją dumę, jak to często bywa z głupimi postaciami, Bottom zostaje uwiedziony przez piękną kobietę i otrzymuje dwór istot z nadprzyrodzonymi mocami, aby wykonywały jego rozkazy.
W tej sztuce Bottom i inni handlarze przygotowują i wykonują sztukę na wesele Tezeusza i Hippolity. Tego rodzaju krótka sztuka, zwana „interludium”, była tradycyjnie wystawiana między aktami dłuższej sztuki i czasami była wystawiana, wraz z innymi formami rozrywki, na królewskim weselu. To doprowadziło przez wieki krytyków do spekulacji, że Szekspir napisał Sen nocy letniej na prywatny występ na weselu jakiegoś szlachcica. Wniosek ten potwierdza sposób, w jaki sztuka ukazuje jego oblubieńca, Tezeusza, jako mądrego i ukochanego władcę; umieszczenie postaci starożytnych Tezeusza i Hippolity jako centrum spektaklu; i sposób, w jaki odwołuje się do świata wróżek, które były kojarzone z weselami przez ludzi, takich jak Szekspir, który żył za czasów królowej Elżbiety I.
Jednym z elementów, który przez wieki przyciągał widzów do Snu nocy letniej, jest zręczny sposób mieszania różnych poziomów rzeczywistości. Nie tylko prawdziwy świat łączy się z nadprzyrodzonym, ale trwająca ceremonia ślubna daje możliwość zmieszania różnych warstw społecznych w sposób, który nigdy nie miałby miejsca w prawdziwym życiu.
Wróżki w tej sztuce żyją w prawdziwym świecie, ale są niewidoczne dla oczu śmiertelników, z jednym wyjątkiem. Jest to przydatne jako technika sceniczna, pozwalająca postaciom stać na scenie i rozmawiać ze sobą bez świadomości innych, i pomaga jako technika narracyjna, ponieważ wiara w to pomaga widzom uwierzyć w rozległą rzeczywistość sztuki. Zwykle wróżki odgrywają przebrani aktorzy ze skrzydłami, co jest innowacją, która pomogła stworzyć wspólny wizerunek wróżek, który rządzi dziś popularną wyobraźnią.
Prawdziwy, społeczny świat Aten podzielony jest na trzy poziomy: dwór, szlachtę i kupców. Każdy poziom można uznać za inną formę rzeczywistości, ponieważ zamieszkujące go postacie patrzą na świat na różne sposoby.
Na przykład światopogląd Tezeusza i Hippolty jest naznaczony życzliwością. Hippolita nie chce brać udziału w kpieniu z kupców; Tezeusz uważa, że poświęcenie im uwagi można uczynić zaszczytem dla ich marnego wysiłku. Dwie pary szlachciców w tej sztuce patrzą na świat tak, jak robią to młodzi kochankowie. Każdy z tych poglądów społecznych nadałby odrębny ton sztuce, ale Szekspir każe im wchodzić w interakcje, wprowadzając szlachtę na dwór Tezeusza, następnie kupców do lasu kochanków bez nadzoru, a następnie kupców na dwór. Jeśli Szekspir może uczynić ich połączenie wiarygodnym, to reszta zróżnicowanych tonów w sztuce może z łatwością istnieć razem.
Historycy często zwracają uwagę, że publiczność z czasów Szekspira była mieszana społecznie: podczas gdy teatry miały wyściełane siedzenia, na których dobrze wyglądający klienci mogli wygodnie odpoczywać podczas przedstawienia, dopuszczali także stojącą publiczność zwaną „ziemianami”. Ziemianie zapłaciliby pensa, co w XVI wieku stanowiło znaczną sumę, prawie dzienną pensję, za możliwość stanięcia z przodu sali. Były inne obszary, mniej zatłoczone galerie, w których można było usiąść lub stać, ale nie były tańsze. Publiczność byłaby robotnikami, podobnie jak ci, którzy tworzą zespół aktorski w Śnie nocy letniej: tkacze, krawcy, druciarze, stolarze i tak dalej. W wygodnych siedzeniach na parterze siedzieliby bogaci mecenasi, których stać było na zapłacenie pół korony.
Szekspir oparł parę królewską w centrum tego dramatu na parze, która istniała już od wieków, zanim użył jej Szekspir, w legendach przekazywanych przez starożytnych Greków. Tezeusz z greckiej legendy był synem jednego z pierwszych królów Aten, Aegeusa. Miał również mieć w swoim pochodzeniu krew Posejdona, boga mórz, co czyniło go pół bogiem i pół śmiertelnikiem. Hippolita była królową Amazonek, mitycznego narodu wojowniczek na terenie dzisiejszej Turcji.
