Type and press Enter.

Bardzo krótko / Thomas Bernhard / Bratanek Wittgensteina

„Bratanek Wittgensteina” jednomyślnie wskazywany jest jako najbardziej przystępny w dorobku Bernharda utwór, od którego należy zaczynać przygodę z austriackim pisarzem. Ale to, że coś jest przystępne intelektualnie, nie oznacza jeszcze, że musi być przystępne duchowo. Ten tekst konstytuują uporczywa mizantropia oraz dwubiegunowość postaw i ocen, ciążąca jednak zdecydowanie ku minusowi. ...

Bardzo krótko / Zbigniew Żakiewicz / Rosja, Rosja…

Zbigniew Żakiewicz w bardzo młodym wieku zderzył się z bezlitosną sowiecką machiną i było to doświadczenie formujące, budujące przyszłą słodko-gorzką fascynację, na którą składają się zarówno niesłabnące zainteresowanie, jak i niegasnąca niechęć. Z tą fascynacją próbuje się zmierzyć w tomie, który mógłby zapewne być bardziej chwytliwie zatytułowany i staranniej przejrzany, ...

Kosmiczna zaraza / Romuald Pawlak / Podarować niebo

Jakże tęskniłem za taką klasyczną formułą – międzygwiezdny statek z ziemskimi kolonistami zostaje unieruchomiony bardzo daleko od miejsca przeznaczenia i wtedy niespodziewanie dochodzi do Kontaktu, który jednak nie przebiega według żadnego z najpopularniejszych wzorców amerykańskiego kina akcji. Bo choć człowiek podejmuje wyprawę w nieznane, to ostatecznie okazuje się, że nieznane ...

Laurence Sterne / Tristram Shandy

Nadstawcie dobrze uszu, bo będę Wam pięknie mówił o ładnej księdze. Nie na darmo czytałem Arystotelesa, Lukrecjusza i Slawkoniusza. Zwłaszcza ten ostatni smakował mi wybornie, jako że mało łykowaty i miękki po bokach. Bo też kto to słyszał, żeby pisarz był kościsty jak, nie przymierzając, jakiś zając. Sztuka uwodzenia czytelnika ...

Bardzo krótko / Nicolas Edme Restif de la Bretonne / Noce paryskie

Po zapiskach słynnego libertyna, głośnego miłośnika kobiecych wdzięków, a przede wszystkim ich stóp, spodziewałem się czegoś zupełnie innego. Tymczasem pierwsza część „Nocy” opiewa wprawdzie nocne zajścia, do jakich dochodzi na ulicach Paryża, i bywa, że są to zajścia iście odrażające, ale sam Restif skąpi ich bliższych szczegółów, energię kierując na ...

Bardzo krótko / Vlastimil Třešňák / Romulus i Romus

Bardziej znany jako pieśniarz niż jako pisarz Třešňák zaprasza na cygańską odyseję łotrzykowską po komunistycznej Pradze. I zapewne dzięki proweniencji autora ta odyseja tak dobrze wybrzmiewa jako pieśń na cześć odmienności, ale i hymn ku chwale uciśnionych; bo protagonista Bela chętnie rozszerza granice tego romskiego państwa bez piędzi ziemi na ...

Belfast wyzwolony / Robert McLiam Wilson / Ulica marzycieli

„Ulica marzycieli” miała już w Polsce kilka wydań, sięgając łącznie pokaźnej liczby egzemplarzy, spośród których znaczną część zmuszony byłem nabyć sam, gdyż powieść ta ma tendencję do bycia niezwracaną przez znajomych, która to właściwość byłaby może pożądana w przypadku lazanii, ale u książki nie jest mile widziana. Fenomen ten nietrudno ...

Pavol Rankov / Legenda o języku

Minione stulecie pozostawiło na kolektywnych ciałach narodów Europy Środkowo-Wschodniej paskudne blizny. Największym powojennym ciosem dla naszych południowych sąsiadów było brutalne stłumienie Praskiej Wiosny przez wojska Układu Warszawskiego oraz następująca po nim „normalizacja”, czyli okres czystek i terroru. Ten właśnie czas wziął w swej najnowszej powieści na tapet Pavol Rankov, laureat ...

Italo Calvino / Po co czytać klasyków

Już w tytułowym eseju padają słowa: „[…] żadna książka, która mówi o innej książce, nie mówi więcej niż książka, o którą chodzi.” To motto stanowi dla Calvino punkt wyjścia do nieustającej pochwały skrajnie indywidualistycznej hermeneutyki, którą włoski pisarz z powodzeniem uprawia w kolejnych tekstach, meandrując, popadając w dygresje, budując piramidy ...

Testament / Kazimierz Brandys / Miesiące 1982-1987

Z Brandysem – i poprzednim tomem „Miesięcy” – rozstałem się w momencie, gdy stan wojenny zaskoczył go podczas krótkiego zagranicznego wypadu, który w tych okolicznościach z przymusu się wydłuża, a ostatecznie okaże się bezterminowy. Pisarz nagle zostaje oderwany od ojczyzny, od znanych ludzi i miejsc, od bezpiecznego świata. Można obserwować ...

Czas i pamięć / W.G. Sebald / Austerlitz

Zdarzają się niekiedy, nader rzadko, książki, które podejmują popularny w literaturze temat, co więcej, które sięgają po często w odniesieniu do tego tematu stosowane chwyty, a jednak pozostają książkami osobnymi. Taką książką jest „Austerlitz”. Ta powieść to symfonia ulotności, w której niepochwytność, płynność życia i wszystkich jego akcydensów znajduje odbicie ...

Ihara Saikaku / Żywot kobiety swawolnej

Pierwsze strony tej intrygującej książki zapowiadają miks powiastki oświeceniowej z powieścią szkatułkową, by dość szybko zastygnąć w formę bliską powieści epizodycznej. Przede wszystkim okazuje się jednak „Żywot kobiety swawolnej” – zapewne odrobinę mimowolnie – wykładem z bardzo zaawansowanego i bardzo skomplikowanego systemu seksualnego wyzysku kobiet – nader często niezwykle młodych ...

Prywatny wehikuł czasu / Eric Clapton

Muzyka zawsze zaszczepiała się w mojej świadomości pod postacią określonego wspomnienia przeżytej sytuacji, częstokroć tak silnie, że raz na zawsze, a może precyzyjniej będzie powiedzieć – raz do tej pory. „Wonderful Tonight” – szpital, pierwszy walkman i paskudny smak wafelków, którego nie potrafię opisać, pamiętam tylko, że chciałam, by był ...

Andrzej Sapkowski / Ostatnie życzenie / Miecz przeznaczenia

Po wielu latach zapragnąłem wrócić do wiedźmińskiej sagi. Nie ukrywam, że stało się to również pod wpływem serialu (produkcji zagranicznej). Stan posiadania samej sagi musiałem sobie odtworzyć, bo jakaś życzliwa dusza, której twarz i personalia giną w mroku historii, raczyła jej niektóre tomy pożyczyć i przywłaszczyć. Życzę zatem tej duszy, ...

Bardzo krótko / Dezső Kosztolányi / Dom kłamczuchów

Nie jest to książka, która przesuwałaby granice literatury. I całe szczęście. Kosztolányi ma za to klasę, ma styl i ma wnikliwy wgląd we wnętrze ludzkie, szczególnie jeśli wnętrze to wyłożone jest materiałem nieco delikatniejszym od tego, który przewiduje norma. Tymczasem taki materiał może się również trafić we wnętrzu, którego nie ...

Claudio Magris / Dunaj

Podróż wzdłuż Dunaju jest tak naprawdę jedynie pretekstem do podróży przez historię Europy Środkowej. Chwilami Magris z równą rozkoszą, co w tytułowej rzece, zdaje się pławić w swej erudycji, która w nieunikniony sposób musi budzić podziw bądź zawiść czytelnika, w zależności od jego stanu ducha. Włoski pisarz z irytującą swobodą ...

Bardzo krótko / Isaac Asimov / Fundacja i Ziemia

Dzięki cyklowi o Fundacji zdobył Isaac Asimov powszechne uznanie i doskonale rozumiem, dlaczego - stworzył w końcu imponującą rozmachem i bardzo spójną wizję świata odległej przyszłości. W rozplanowanie tego uniwersum włożył tytaniczny wysiłek, ale sama seria - bez wątpienia monumentalna - ma swoje wady i zalety. Te omawiałem już jednak ...

Bardzo krótko / Zbigniew Żakiewicz / Czteropalcy

Jakusz Kiejstut Poczybutt, piastujący zaszczytne stanowisko kierownika, postanawia wybrać się w Tatry w celu zjednoczenia się z naturą. Ani się spodziewa, że lezie prosto w pułapkę. Okazuje się mianowicie, że wcielanie w życie ideałów Rousseau niesie za sobą liczne niebezpieczeństwa, bo natura to dzika bestia, szczególnie natura ludzka, usilne łączenie ...

Bardzo krótko / Poggio Bracciolini / Opowieści ucieszne

Poggio Bracciolini, badacz, który odzyskał dla świata Lukrecjusza czy Petroniusza, popełnił również ten zbiór facecji, dobrych w zamyśle do przytoczenia w każdym towarzystwie, by zabłysnąć dowcipem i wymową. Ich tematyka jest zróżnicowana, a bohaterowie okazują ludowy spryt z równym powodzeniem w polu, jak i w alkowie. Z początku zbiór wzbudził ...

Bardzo krótko / Roberto Bolaño / Dziwki morderczynie

Ten zachęcająco zatytułowany zbiór to w istocie wyrafinowana (intelektualnie i literacko) dyskusja z tezą, że literatura musi mieć cel, poznawczy lub pedagogiczny, zamiast opisywać fenomen życia, z jego nagłymi zwrotami, słodko-gorzkim smakiem, niemożnością prawdziwego zrozumienia drugiego człowieka i ogólnym poczuciem bezsensu. Bolaño jak zwykle zręcznie manewruje między faktami a fikcją, ...

Bardzo krótko / Arthur Schnitzler / Panna Elza i inne opowiadania

Pisałem już kiedyś o "Powrocie Casanovy", który podbił mnie ubraniem porywów duszy w styl niebywale precyzyjny. Okazuje się jednak, że ta nowelka, choć mistrzowska, nie do końca jest dla Schnitzlera reprezentatywna. Zbiór opowiadań "Panna Elza" ukazuje austriackiego pisarza nadal maksymalnie skoncentrowanego na wewnętrznych przeżyciach swoich bohaterów, lecz gotowego oddać je ...

Bardzo krótko / Lem / Solaris

W przypadku niektórych powieści Stanisława Lema zachodzi pokusa szybkiej lektury, oparta na wyraźnie zarysowanej tajemnicy oraz dynamicznie zmontowanej sekwencji zdarzeń. W schemat ten wpisują się chociażby "Niezwyciężony" czy "Eden", a także - do pewnego momentu - "Solaris". Pokusie tej należy dać odpór za wszelką cenę. W warstwie problemowej jest bowiem ...

Bardzo krótko / Siergiej Lebiediew / Granica zapomnienia

Każdy naród powinien rozliczyć się ze swą przeszłością, jeśli chce stać się narodem zdrowym. Pamięć kształtuje tożsamość, wyparcie zaś sprawia, że pod cienkimi bliznami rany wciąż palą żywym ogniem, nie pozwalając na normalną aktywność. Z takiego założenia wychodzi Siergiej Lebiediew, usiłując spojrzeć na łagrowe dziedzictwo Rosji z innej perspektywy - ...

Skromna obrona domów publicznych albo rozprawa o porubstwie / Mandeville

Oświeceniowi reformatorzy dostrzegali potrzebę ingerencji w przeróżne dziedziny życia. Bernard Mandeville, Holender z urodzenia, Anglik z wyboru, zapragnął obsiać na nowo poletko porubstwa, od zarania ludzkości uprawiane z zapałem godnym spraw wiecznych. Impulsem, który skłonił go do tej interwencji, była działalność purytańskich stowarzyszeń, dążących do całkowitej likwidacji prostytucji w Wielkiej ...

Z archiwum hair metalu #13 / Pożegnanie z kobrą

Dzisiejsza historia jest raczej nietypowa. Rozpoczyna się 12 kwietnia 1954 roku, kiedy to w niedużym jak na amerykańskie warunki miasteczku South Bend w Indianie przyszedł na świat Mark Free. Zapracowawszy w młodości na miano obieżyświata, trafił w końcu do mekki hair metalu, Los Angeles, gdzie poznał Carmine'a Appice'a, doświadczonego perkusistę ...

Max Frisch / Dziennik 1946-1949, 1966-1971

W "Dziennik" Frischa trudniej się wgryźć niż w dziennik przeciętnego ludzkiego kabanosa. Starannie skomponowany, jest ten tom nie tylko nośnikiem intelektualnych, lecz również artystycznych ambicji autora i składa się z kilku niepowiązanych na pierwszy rzut oka elementów. Są tu oczywiście zapiski autobiograficzne, czyli relacje z podróży, spotkań (np. z Bertoltem ...

Z archiwum hair metalu #12 / Pechowy blondyn

Jaką cenę przychodzi zapłacić za sukces, wiedzą tylko Ci, do których drzwi sukces raczył zastukać. Jedni radzą sobie z tym gościem lepiej, inni gorzej. Dziś mam dla Was opowieść o muzyku, którego ciągłe wzloty i upadki sponiewierały do tego stopnia, że od dwudziestu lat, mimo niewątpliwego talentu, nie zdołał wydać ...

Przeciw stałości / Robert Walser / Niedzielny spacer

"Niedzielny spacer" zawiera trzy zbiory opowiadań, oryginalnie opublikowane kolejno w 1917, 1920 i 1925 roku. Każdy z nich jest w dużym stopniu autobiograficzny, każdy jest też w dużym stopniu odmienny od pozostałych. Robert Walser to bowiem pisarz umykający. Pierwszy tom składa się z bardzo krótkich, nierzadko jedno- bądź dwustronicowych historii. ...

Roberto Bolaño / Literatura faszystowska w obu Amerykach

To bardzo dziwna książka. Nieodparcie zabawna i głęboko smutna. To zarazem jedna z najlepszych książek, jakie czytałem w ostatnich latach. Bolaño kreśli sylwetki trzydziestu pisarek i pisarzy z Ameryki (głównie Łacińskiej), którym przytrafił się flirt ze skrajnie prawicową ideologią, dla ułatwienia wrzuconą tu do wspólnego worka faszyzmu (w oryginale: nazizmu). ...

Bardzo krótko / Vladimir Nabokov / Splendor

Nazwisko Nabokov bywa zazwyczaj wymawiane z nabożną czcią bądź z ekstatyczną wibracją, ale nasze drogi dotąd się nie skrzyżowały. Ten stan rzeczy zmieniła dopiero pochlebna wzmianka na temat jednej z jego mniej znanych powieści w którymś z tomów dzienniko-esejów Kazimierza Brandysa. I owszem, docieranie do Nabokova poprzez Brandysa to nieco ...

Sándor Márai / Dziennik 1949-1956

Jedno jest pewne: gdyby Sándor Márai urodził się Smerfem, byłby Marudą. Drugi tom "Dziennika" rozpoczyna się w Neapolu, chyba moim ulubionym mieście. Márai mało się jednak zachwyca samym miastem i tylko trochę bardziej jego mieszkańcami, bo sen z powiek spędzają mu kłopoty finansowe, a właściwie brak jakichkolwiek dochodów, mocno sprzężony ...

Palec nieboży / Aerosmith / Cryin’

Jestem miłą dziewczyną. Nigdy nie miałam potrzeby dokuczania komukolwiek, dostrzegam zalety w innych ludziach, łatwo wpadam w zachwyt, szybko się wzruszam, trochę za dużo mówię. Nie zastanawiałam się, czy mój emocjonalny sposób bycia jest wadą, dopóki pewnego razu nie usłyszałam, że jestem tak miła, iż tylko czekać, aż świat mnie ...

Niesforny kisiel / Stanisław Lem / Cyberiada

Mój kryzys czytelniczy trwa już kilka miesięcy, choć niełatwo przyszpilić jego istotę. Trochę nie chce mi się czytać, a gdy już coś przeczytam, nie bardzo chce mi się o tym pisać. A jeśli nawet coś napiszę, przychodzi mi czytać to z kolei z autentyczną odrazą. Krótko mówiąc - nie jest ...

Bardzo krótko / Aleksy Riemizow / Siostry krzyżowe

Oto Rosja jurodiwych i świętych starców, wtłoczona siłą w nową erę postępu i biurokracji, w nową miejską tkankę, wreszcie w nowy porządek bytu, i za cholerę niemogąca się w tym odnaleźć. Boga nikt bowiem tak naprawdę nie zastąpił; a struktura społeczna wcale się nie zmieniła - nie nadeszła żadna nowa ...