Type and press Enter.

Po pierwsze wątpić / Jan Józef Szczepański / Dziennik 1957-1963

Dwa są wielkie tematy tego dziennika. Pierwszym, niekoniecznie może oryginalnym, jest przemijanie. Bardzo wcześnie zyskuje Szczepański jego świadomość i od tego momentu wszystkie opisywane wydarzenia przesłania jego cień, nienachalny, lecz stale obecny. Drugi z wielkich tematów jest mi zaś szczególnie bliski, podobnie jak i sam autor. Cały tom przeniknięty jest ...

Bohdan Korzeniewski / Było, minęło… Wspomnienia

Tematyka przeraźliwych doświadczeń XX wieku – obozów koncentracyjnych, łagrów, masowych mordów, samej wojny – wciąż nas fascynuje. Metody deskrypcji tych doświadczeń są rozmaite, od suchych, pozbawionych komentarza raportów Nałkowskiej czy Borowskiego aż po przesłodzoną, fałszującą fabularyzację, komercjalizującą tragedię i zawierającą obowiązkowe słowo klucz w tytule. Ja osobiście najbardziej lubię czytać ...

Bardzo krótko / Max Blecher / Rozświetlona jama. Dziennik sanatoryjny

Blecher niemal od razu skojarzył mi się z Robertem Walserem. Równie jak on kruchy i wrażliwy, równie uważny obserwator, spogląda na świat ze spokojną życzliwością, choć nie godzi się na jego bezwzględny dyktat, ciągle szukając alternatywnych rozwiązań, dziur w strukturze rzeczywistości, które pozwolą mu prześliznąć się do jakiegoś lepszego gdzie ...

Niekończąca się walka / Jan Józef Szczepański / Dziennik 1945-1956

Pierwsze strony tego dziennika przynoszą nad wyraz antypatyczny obraz autora, który z przesadnej surowości wobec siebie czyni niemal religię, przez co prawie rzuciłem tę książkę w kąt, gdzie, z racji swych gabarytów, mogła dokonać niemałych spustoszeń. Okazało się jednak, że to kryzys, który znajdzie swój kres, etap poszukiwania siebie na ...

Artysta kontra świat / Sándor Márai / Dziennik 1957-1966

Kolejny odcinek podróży z Sándorem Máraim jest doznaniem stymulującym intelektualnie, ale dalekim od pokrzepienia serca. Stagnacja i brak (możliwości do) działania sprawiają, że autor gnuśnieje i częściej poddaje się swej naturalnej skłonności do depresji, podczas gdy w okresach opisywanych w poprzednich tomach „Dziennika”, szczególnie w pierwszym z nich, konieczność walki ...

Bardzo krótko / W.G. Sebald / Pierścienie Saturna

Proza to bardzo ulotna, do tego stopnia, że treść przeczytana poprzedniego dnia, następnego nie gościła już w mojej głowie, tylko lewitowała gdzieś w niezmierzonych przestrzeniach. Zaiste fatalny błąd popełnił Sebald, nie decydując się nigdy na udział w kursie kreatywnego pisania; wiedziałby wówczas, że należy pisać krótsze rozdziały. Podobnie jak w ...

Mieczysław Jałowiecki / Na skraju Imperium i inne wspomnienia

To nie jest tylko relacja z pojedynczego, choćby najbardziej fascynującego żywota; Jałowiecki jest uczestnikiem, niekiedy nader aktywnym, kluczowych dwudziestowiecznych przemian dziejowych, które miały na dobre zmienić panoramę Polski. Jednocześnie zapiski te obrazują starcie porządku z chaosem oraz przekonanie, że choć stary porządek istotnie był ułomny, to chaos nie jest bynajmniej ...

Bardzo krótko / Zbigniew Żakiewicz / Rosja, Rosja…

Zbigniew Żakiewicz w bardzo młodym wieku zderzył się z bezlitosną sowiecką machiną i było to doświadczenie formujące, budujące przyszłą słodko-gorzką fascynację, na którą składają się zarówno niesłabnące zainteresowanie, jak i niegasnąca niechęć. Z tą fascynacją próbuje się zmierzyć w tomie, który mógłby zapewne być bardziej chwytliwie zatytułowany i staranniej przejrzany, ...

Bardzo krótko / Nicolas Edme Restif de la Bretonne / Noce paryskie

Po zapiskach słynnego libertyna, głośnego miłośnika kobiecych wdzięków, a przede wszystkim ich stóp, spodziewałem się czegoś zupełnie innego. Tymczasem pierwsza część „Nocy” opiewa wprawdzie nocne zajścia, do jakich dochodzi na ulicach Paryża, i bywa, że są to zajścia iście odrażające, ale sam Restif skąpi ich bliższych szczegółów, energię kierując na ...

Testament / Kazimierz Brandys / Miesiące 1982-1987

Z Brandysem – i poprzednim tomem „Miesięcy” – rozstałem się w momencie, gdy stan wojenny zaskoczył go podczas krótkiego zagranicznego wypadu, który w tych okolicznościach z przymusu się wydłuża, a ostatecznie okaże się bezterminowy. Pisarz nagle zostaje oderwany od ojczyzny, od znanych ludzi i miejsc, od bezpiecznego świata. Można obserwować ...

DZIENNIK WIDMOWY #1

Wiadomości, jakimi wymieniamy się z Bocianem dzielą się na cztery kategorie. Pierwsza to rozmowy o życiu. Druga to rozprawy o muzyce, począwszy od industrialu z lat osiemdziesiątych, przez muzykę filmową, aż po pop dla zepsutych nastolatek (zgodnie twierdzimy, że najlepszy jest rzecz jasna ten ostatni). Trzeci rodzaj wiadomości, to zdjęcia ...

Max Frisch / Dziennik 1946-1949, 1966-1971

W "Dziennik" Frischa trudniej się wgryźć niż w dziennik przeciętnego ludzkiego kabanosa. Starannie skomponowany, jest ten tom nie tylko nośnikiem intelektualnych, lecz również artystycznych ambicji autora i składa się z kilku niepowiązanych na pierwszy rzut oka elementów. Są tu oczywiście zapiski autobiograficzne, czyli relacje z podróży, spotkań (np. z Bertoltem ...

SARMACKI ATLAS GWIAZD NANIEBNYCH / O GWIAZDACH CZARNYCH I SPOTKANIACH NIESPODZIEWANYCH / WYPRAWA PIĄTA

Po tym jakeśmy odwiedzili nadobną Dubhe i z mnogim narodem dzielnych jej mieszkańców wielu wielkich a znacznych dzieł dokonali, błąkalim się przez czas jaki, głowiąc się przy tym dokąd udać się w dalszej kolejności, a powstały w tej materji nawet swary między nami, jako że Henryka ciągnęło na zachód, mnie ...

SARMACKI ATLAS GWIAZD NANIEBNYCH / O PRZESUNIĘCIU K’CZERWIENI / WYPRAWA CZWARTA

Po przygodach na Otylii, opisanych w rozprawie ostatniej, kosmiczne etery przemierzalim wraz z Henrykiem z piersiami pełnymi nadziei i dobrych oczekiwań – w końcu trudno, byśmy trafili w gorszą sromotę niż otyliowa niewola! Mieliśmy już opuszczać północny nieboskłon i z gwiazdozbioru Erydanowego na południe się kierować, aleśmy uradzili powrót w ...

Sándor Márai / Dziennik 1949-1956

Jedno jest pewne: gdyby Sándor Márai urodził się Smerfem, byłby Marudą. Drugi tom "Dziennika" rozpoczyna się w Neapolu, chyba moim ulubionym mieście. Márai mało się jednak zachwyca samym miastem i tylko trochę bardziej jego mieszkańcami, bo sen z powiek spędzają mu kłopoty finansowe, a właściwie brak jakichkolwiek dochodów, mocno sprzężony ...

SARMACKI ATLAS GWIAZD NANIEBNYCH / WYPRAWA PIERWSZA / ALNILAM

Szóstego stycznia, roku pańskiego 1676, w końcu postawiłem nogę na stałym globie, w czym zrazu znak boski poznałem, znajdując ratunek od sromoty i pustki, które już ponad miesiąc mnie frasowały, akuratnie na święto Trzech Królów. Nie zwlekając tedy, pacierz nabożnie odmówiłem – czasu do pomyślunku miałem aż nadto, do dobrych ...

Lektury uzupełniające #48 Krainy rozkoszy

tytuły: Historia malarstwa we Włoszech; Salon 1824; Rzym, Neapol, Florencja; Przechadzki po Rzymie, Pamiętnik turysty;  autor: Stendhal Ten "Wybór z pism różnych" Stendhala wydał PIW w 1965 roku. W nakładzie 8 tysięcy egzemplarzy. Mój egzemplarz kupiony w antykwariacie ma dedykację dla miłej i grzecznej Iwonki co, zakładając, że nie podarowano ...

Bardzo krótko / Kazimierz Brandys / Zapamiętane

To najbardziej rozrachunkowa ze znanych mi książek Brandysa. Na szczęście, wbrew jego niewypowiedzianym, lecz wyraźnie tu obecnym obawom, nie okazała się jego ostatnią. Dobrowolny wygnaniec rozlicza się nie tylko ze sobą, trafiają się i notki na temat innych postaci, choć zazwyczaj są to uwagi oddające im sprawiedliwość wbrew opinii ogółu. ...

Nóżki na stół! / Gombrowicz / Dziennik 1953-1969

"Dziennik" zaczął Gombrowicz pisać, by dzielić się ze światem swoimi poglądami w sposób bardziej bezpośredni; komunikowane w sposób artystystyczny, poprzez powieści i dramaty, spotkały się one bowiem z dość powszechnym niezrozumieniem. To jednocześnie zapis nieustających zmagań tego jedynego w swym rodzaju pisarza ze sobą i ze światem. Powraca tu tematyka ...

Bardzo krótko / Józef Hen / Dziennika ciąg dalszy

Zaprzyjaźniłem się z autorem. Jest to wprawdzie relacja cokolwiek jednostronna (z wielu przyczyn nie mogę być dla pana Józefa równorzędnym partnerem), ale nie mniej przez to gorąca. Z pewnością mej sympatii nie pomniejsza fakt, iż przy osobistym poznaniu potwierdza pan Józef te przymioty, które ujawnia w swej twórczości. Podziw musi ...

Od bieguna do bieguna / Marek Kamiński

Biegun zwykle kojarzy się z krańcem świata, z docieraniem do granic możliwości (albo i poza nie), z obszarem skrajnym, postawą radykalną. W jak radykalnej sprzeczności stoją rozum i wiara, wszyscy wiemy, a jednak z jednego bieguna na drugi (nazywając go trzecim) udał się Marek Kamiński. Tak, ten sam, który zasłynął zdobyciem ...

Zapiski człowieka wątpiącego / Kazimierz Brandys / Miesiące 1978-1981

Co jest kluczowe w życiu czytelnika? Otóż kluczowym jest, by stale się jako tenże czytelnik rozwijać, podejmować nowe wyzwania, eksplorować nowe obszary. Dobrze, by rozwój ten następował konsekwentnie i harmonijnie, tak by po kilkudziesięciu latach, o ile Bozia da, nie było już większego sensu wracać do lektur pierwszych. Z drugiej ...

Szczęściu trzeba pomagać / Wywiad z Józefem Henem

Szczęściu trzeba pomagać Z Józefem Henem rozmawiają Marcin Byrski i Marcin Dymalski MB: W korespondencji przed wywiadem uznał Pan sprawę z naszą nazwą, Statek Głupców, za “ryzykowną”. Dlaczego? JH: Statek głupców to motyw zaczerpnięty ze świata literackiego. Ludzie nie wiedzą, czym był ten statek i jaką rolę odegrał. Statek Głupców ...

Hen na Statku #5 / Dziennik na nowy wiek

Dla czytelnika, który, podobnie jak ja, ma już za sobą lekturę wszystkich trzech ksiąg „Nie boję się bezsennych nocy”, spotkanie z „Dziennikiem na nowy wiek” jest niczym spotkanie ze starym przyjacielem. I zaprawdę chciałbym móc tytułować Józefa Hena swoim przyjacielem, tak jak on pragnie oferować to miano Stanisławowi Augustowi. Autor ...

Atom, przyjaźń i chodzenie po górach / Część i całość / Werner Heisenberg

Każda książka jest w jakimś sensie wyjątkowa (nie zawsze „wyjątkowa” równa się „ciekawa”, proszę pamiętać, mam na przykład książkę zjedzoną przez psa, niezwykle wyjątkową w sposób losowo-niemerytoryczny) i często pisanie o kolejnych lekturach polega właśnie na tym, żeby dowieść, że z jakichś przyczyn właśnie po tę, a nie inną pozycję ...

Salvador Dali i jego egofiksacje

Zdawać by się mogło, że nie starczy ni greki, ni łaciny, by opisać skalę narcystycznego usposobienia Salvadora Dalego. Egocentryk, egoista, egotyk… Egofiksant, egowertyk i ponad wszystko – niezmierzony egofil. Czego by jednak nie mówić, jego autopasji zawdzięczamy niewątpliwie to, że wystarczyło mu uczynić przedmiotem literatury jego samego, by urosła ona ...

Hen na Statku #3 / Nie boję się bezsennych nocy

W jednym z wywiadów Józef Hen powiedział, że od dawna pełni już przede wszystkim rolę świadka, nie pisarza. I temu świadkowaniu poświęcona jest znaczna część „Nie boję się bezsennych nocy”, pokaźnego tomiszcza dzienników w trzech księgach, obejmujących okres od wczesnych lat pięćdziesiątych do roku 2000. Swoje brutalne zderzenie z młynami ...

Hen na Statku #1 / Najpiękniejsze lata

Materię do twórczości literackiej czerpie Józef Hen przede wszystkim z własnego życia; może sobie na to pozwolić, bo jego długa i różnorodna biografia jawi się jako studnia bez dna. W tej sytuacji od twórcy, zamiast wyobraźni, wymaga się zmysłu obserwacji oraz biegłości pisarskiej, łączącej lekkość stylu z umiejętnością wnikania pod ...

MIASTO NA GÓRZE NIE MOŻE SIĘ UKRYĆ / Chesterton / Nowe Jeruzalem

Myślałem ostatnio o Mount Everest. O tym, jak mieszkający tam od wieków, czy też tysiącleci ludzie patrzeli na ten szczyt, tajemniczy i groźny jak mieszkanie bogów, jak żyli w jego cieniu, jak wołali go po imieniu, które sami sobie wymyślili (a może góra sama im je zdradziła). I pomyślałem o ...

Pisarska mafia / Józef Hen / Frigyes Karinthy

„Jaki ojciec, taki syn”, powiada staropolskie przysłowie. Zgodnie z jego literą potomstwo pisarzy chwyta się niekiedy rzemiosła ojców, czasem z ich błogosławieństwem, a czasem wręcz z przekleństwem. Opowiemy dziś o dwóch mniej znanych przypadkach takich ojców. Jeden z ich synów gościł już zresztą na pokładzie Statku, drugi zaś – dla ...

Świat zapomniany / Władimir K. Arsenjew / W Ussuryjskim Kraju

Po ponad dwóch latach, czytelniczo ochoczo powracam do syberyjskiej tajgi, by tam po raz kolejny móc odbyć wielce interesującą a nostalgiczną podróż wraz z Kapitanem Arsenjewem oraz jego przewodnikiem i przyjacielem - niezapomnianym Dersu Uzałą. W Ussuryjskim Kraju to pierwsza z książek autorstwa tego wojskowego topografa i etnografa, opisująca jego przyrodniczo-podróżnicze wyprawy ...

Świadectwo niezłomności / Márai

Pierwszy tom „Dziennika”, obejmujący lata 1943-48, to nie tylko wybór zapisków pisarza; to również fragmenty dziennika, jaki pisałyby Węgry, i jaki pisałaby Europa. Losy Máraiego, jak losy wielu innych intelektualistów urodzonych na przełomie XIX i XX wieku, nieodwołalnie związane były bowiem z burzliwymi losami kontynentu. I mimo wspólnych mianowników, każda ...

Złamana dusza / „Wilczy notes”

Rosja. Stan umysłu. Kraj, którego cudzoziemiec nie zrozumie. Tę tezę uczynił Mariusz Wilk mottem swego „Wilczego notesu”, a w toku opowieści wielokrotnie dowiódł jej prawdziwości. A jednak w prywatnym wymiarze postanowił ją obejść, skoro znieść się jej nie da. Eksperyment swój przeprowadził na jedyny możliwy sposób – postanowił w Rosji ...

Najwspanialsza kobieta świata / lektury cotygodniowe

O autorce. Na pierwszych stronach swojej opowieści Nadieżda Mandelsztam pisze: „W epokach przemocy i terroru ludzie chowają się w skorupie i ukrywają swoje uczucia, ale same uczucia nie dadzą się wyplenić i żadne wychowanie ich nie usunie” – gdzieś dalej z kolei napisze, że tylko urojony system radziecki mógł za ...