Type and press Enter.

Wokół tożsamości / Claudio Magris / Mikrokosmosy

Żałuję, że podczas wizyty w Trieście lata temu nie znałem jeszcze „Mikrokosmosów”, bo udałbym się wówczas na wędrówkę po wyrysowanej przez Magrisa mapie. Choć i tak nie zdołałbym jej ukończyć, bo – o ironio – zawezwał mnie wtedy telefon z informacją, że dwóch dżentelmenów-rodaków pobiło się niedaleko o względy pewnej ...

Ważniejsze niż Wszechświat / Michał Heller

Odkąd jest myślenie i odkąd jest mówienie, człowiek, nieborak skazany jest na nazywanie i opisy. Jest ten dziwny moment w Księdze Rodzaju, w którym Stwórca stwierdza, że to Adam nazwie wszystko, co żyje. Widać rzecz to ważna. Nazywanie, z kolei, wymusza konieczność rozumienia, dociekania, wchodzenia w relację z tym, co ...

O SPOTKANIU / TISCHNER, INNY, ROBINSON

Owładnął mną ostatnio obraz Robinsona Crusoe żyjącego samotnie na wyspie. Najważniejszym momentem całej tej opowieści jest dla mnie moment, w którym głodny jakiegokolwiek spotkania, Robinson znajduje na plaży odcisk cudzej stopy. I ta scena była przy mnie podczas lektury Innego księdza Tischnera, przez jej pryzmat na jego pracę patrzyłem. Ta ...

Człowiek kontra Historia / Kazimierz Brandys / Nierzeczywistość

Fascynująca jest historia powstania „Ronda” i „Nierzeczywistości”, dwóch pokrewnych utworów Kazimierza Brandysa. Pisarz najpierw zasiadł do pierwszego z nich, klasycznej powieści, ale porzucił go po 153 stronach, bo zastosowana formuła nie przystawała do założonego materiału ideowego. Wówczas napisał „Nierzeczywistość”, niejako alternatywną wersję „Ronda” z tym samym bohaterem, zamiast na fabule ...

Lektury uzupełniające #25 Alternatywna forma egzystencji

autor: Josif Brodski; tytuł: Śpiew wahadła   Summa Zacznę od zdania brzmiącego jak frazes: każde spotkanie z esejami Josifa Brodskiego to intelektualna i estetyczna uczta. Brodski zachwyca precyzyjnym językiem, błyskotliwością spostrzeżeń, oczarowuje charyzmatyczną pewnością siebie. I zawsze wie, co chce powiedzieć. U Brodskiego nie ma linijek zbędnych, choć zdarzają się ...

Ostatni Mesjasz / Zappfe

Czytam Ostatniego Mesjasza, krótki esej Petera Wessela Zappfe. Autor był filozofem norweskim i alpinistą, z wykształcenia prawnikiem (część swojej prawniczej rozprawy egzaminacyjnej napisał wierszem) i literaturoznawcą. Ostatni Mesjasz z daleka przywołuje odczucia związane z czytaniem wielkich mitologii (albo rzeczy na mitologie stylizowanych). Autor posiada dar emanacji stylu, dzięki któremu obejmuje ...

MIASTO NA GÓRZE NIE MOŻE SIĘ UKRYĆ / Chesterton / Nowe Jeruzalem

Myślałem ostatnio o Mount Everest. O tym, jak mieszkający tam od wieków, czy też tysiącleci ludzie patrzeli na ten szczyt, tajemniczy i groźny jak mieszkanie bogów, jak żyli w jego cieniu, jak wołali go po imieniu, które sami sobie wymyślili (a może góra sama im je zdradziła). I pomyślałem o ...

Lektury uzupełniające #22 I znowu esej

autor: Józef Czapski; książka: Tumult i widma Sięgnęłam przede wszystkim dlatego, że wiedziałam, że Czapski dużo pisze o literaturze. Zaczęłam od środka i po pierwszych esejach czułam rozczarowanie. Potem ono minęło całkowicie, ale wracam do tego odczucia, gdyż to pierwsza rzecz, którą chcę napisać: właściwie rozmijam się z Czapskim w ...

Jasne widzenie / Herbert / Martwa natura z wędzidłem

Herbert wybrał się na zachód i napisał o Holandii, Holendrach i holenderskich obrazach. Pchał go tam głód, którego mu zazdroszczę; towarzyszyła mu przenikliwość, której mu zazdroszczę; i zachwycał się nad wszystkim i wszystkiemu dziwił i tych zachwytów i zdziwień też – a jakże! – mu zazdroszczę! Bo ja chciałbym tak ...

Bardzo krótko / LEM / Głos Pana

Na Ziemię dociera sygnał, nadany prawdopodobnie przez dalekich „braci w rozumie”. Najtęższe (amerykańskie!) umysły usiłują go rozszyfrować i zbudować obraz nadawców; okazuje się jednak, że patrzą w zwierciadło. Do tego, niestety, krzywe. Tak można pokrótce scharakteryzować treść powieści Lema. Powieść to zresztą pozorna, bo choć spełnia formalne znamiona takiej klasyfikacji ...

Odyseusz z Triestu / Claudio Magris – Podróż bez końca

Codziennie, zwielokrotnione i wciąż od nowa, dokonuje się odwieczne starcie: człowiek kontra chaos, tworzenie kontra rozpad. Dochodzi do niego zarówno na poziomie zbiorowym, jak i indywidualnym: Claudio Magrisa zdecydowanie bardziej interesuje ten drugi. Najlepszy esej z tego zbioru podstępnie zatytułował autor „Przedmową”, być może w celu ukarania nieuważnego czytelnika, który ...

Myśl jak nóż / Chesterton / Ortodoksja

Chesterton ze swoją Ortodoksją, cierpliwie czekali na jednej z moich półek już od dłuższego czasu, od lektury niejakiego Bettelheima, który to Chestertona, jako autorytet w baśniowym patrzeniu na świat rekomendował. Czekali cierpliwie, ale miarka się przebrała i w końcu trzeba było po nich sięgnąć! Już od pierwszych stron jasno i ...

Lektury uzupełniające #16 Miasto zuzannopodobne

książki: Znak wodny, Wenecja; autorzy: Josif Brodski, Peter Ackroyd Miasto z papieru można by zbudować z książek o tym mieście na wodzie.* I musiałabym mieć przed sobą tyle czasu co weneckie lwy za sobą, żeby móc je wszystkie przeczytać. Mam więc ambicje skromniejsze obejmujące kilka tytułów. Główne danie będzie (kiedyś) ...

Złamana dusza / „Wilczy notes”

Rosja. Stan umysłu. Kraj, którego cudzoziemiec nie zrozumie. Tę tezę uczynił Mariusz Wilk mottem swego „Wilczego notesu”, a w toku opowieści wielokrotnie dowiódł jej prawdziwości. A jednak w prywatnym wymiarze postanowił ją obejść, skoro znieść się jej nie da. Eksperyment swój przeprowadził na jedyny możliwy sposób – postanowił w Rosji ...

Herbert / Labirynt nad morzem

złoty wiek Gdy królestwo zstąpiło z niebios, (siedzibą) królestwa było miasto Eridu. W mieście Eridu Alulim został królem i panował 28800 lat. Te słowa znajdujemy na początku sumeryjskiej Listy Królów. Źródło sięga przeszłości tak dalekiej, że nawet dla jego autorów, piszących na przełomie III i II tysiąclecia przed Chrystusem, była ...

O duszy, humanizmie, leczeniu / Kore / Andrzej Szczeklik

Podczas wymieniania książek będących dla mnie tak zwanymi kamieniami milowymi, bez większego zastanawiania, niemal natychmiast przywołuję Nieśmiertelność Andrzeja Szczeklika. Spotkanie ze słynnym lekarzem kazało mi przed kilku laty na nowo zdefiniować swój humanizm (tak by nie zwalniał ze znajomości dziedzin ścisłych, a raczej do niej zobowiązywał). Bo ten piękny humanizm ...

s. Małgorzata Chmielewska / Świata zakaźnym dobrem – bezustanne cerowanie

Cerowanie świata oraz Dobro jako choroba zakaźna autorstwa siostry Małgorzaty Chmielewskiej, to zapiski codziennych wydarzeń oraz przemyśleń, przeplatanych od czasu do czasu krótkimi historiami z żywotów świętych. To papierowa wersja internetowego bloga Siostry z lat 2009-2011 (Cerowanie...) oraz 2012-2014 (Dobro jako...). To także krótkie sprawozdania z Jej licznych wyjazdów na seminaria, konferencje, kongresy, zebrania ...

Planeta LEMa / Felietony ponadczasowe

Moda na Lema nie przemija. Jest w tym jakiś przekorny promyczek światła, że dookoła ziszcza się to, co Lem wieszczył, przed czym przestrzegał, a jednocześnie jego wymagającą przecież twórczość ciągle się wydaje, sprzedaje, czyta. Mało tego, ostatnie lata obrodziły nam rozmaitymi Lemorabiliami, a to w postaci korespondencji Mistrza z innymi ...

O Amerykańskim Śnie i polskim przyglądaniu się / Czapski & Gershwin

I Koniec XIX wieku. Dwa wielkie światy i wielka granica, Atlantyk, między nimi. Płyną jeden za drugim, wielkimi, przeładowanymi statkami. Do lepszego świata, żeby sięgnąć po sen i przemienić go w jawę. A zimne wody Atlantyku zmywają z nich resztki starego świata. Od teraz będą nowi. Płynie wśród nich Moryc ...

Malarz literatury / Józef Czapski – „Tumult i widma”

Trudno chyba o hasło podsumowujące dwudziestowieczną Europę lepiej niż tytuł tego zbioru. I trudno o postać, która, przeżywszy ten wiek od jego początku niemal do końca, starałaby się dać jego obraz tak głęboko uczciwy. Patriota bez uprzedzeń, pacyfista, który chwycił za oręż. Malarz, który nie został wielkim malarzem, bo za ...

Lektury uzupełniające #7 Głosy pominiętych

Autor: Zbigniew Herbert;  książka: Król mrówek; powód czytania: klasyka Prywatna mitologia to podtytuł książki. Wydanej po śmierci Zbigniewa Herberta, pieczołowicie odtworzonej przez Ryszarda Krynickiego. Książki, nad którą poeta pracował 20 lat - oczywiście z przerwami i tworząc w tym czasie inne rzeczy. Do wydań pośmiertnych, wydań z notatek i niedokończonych ...

Lektury uzupełniające #6 Porozumienie i przymierze.

autor: Zbigniew Herbert; książka: Labirynt nad morzem; powód czytania: klasyk(a) Esej to sposób widzenia świata innego człowieka. Oczywiście jest nim i powieść, i wiersz, ale przykryte warstwą metafor i fikcji wyraźnie oddzielają od siebie piszącego i czytelnika. Są  bezpieczniejsze, intymną więź nawiązujemy w nich ze sobą samym, tylko zmienionym wskutek ...

Zezowatym okiem profana / Paweł Marciszewski – Czarne słońce i biała dziewczyna

Na poezji znam się nie od dziś. Bowiem już gdzieś od połowy lat dziewięćdziesiątych, wieku nie tak dawno znów minionego, zaczął się był mój z nią, pełen burz i głośnych uniesień - Gorący Romans! Rozpocząłem wtedy od razu, od tych tam z górnej półki. Tuzów prawdziwych poezji zjełczałej, jak choćby ...

Zezowatym okiem profana / Zamek Królewski w Warszawie – odcinek 1

Do zeszłorocznej już, listopadowej wizyty w Zamku Królewskim w Warszawie skusiły mnie rzeczy trzy. Pierwsza z nich to niewątpliwie 23 oryginalne i cudem prawdziwym od zniszczenia ocalałe, obrazy Arcymistrza pejzażów miejskich: Bernardo Bellotto zwanego Canaletto. Odkąd dane mi było zobaczyć kilka jego prac na własne, bo rodzone przecież oczy, uczucie do ...

Limuzyny w Nowym Jorku. Lektury uzupełniające #3

autor: Don DeLillo, książka: Gracze, Cosmopolis, powód czytania: ulubiony pisarz dodatkowo: recenzja Cosmopolis Davida Cronenberga Don DeLillo to jeden z najważniejszych współczesnych pisarzy amerykańskich. Nazywany postmodernistą (choć sam nie jest zwolennikiem takiego przypisania swojej prozy), wymieniany  jednym tchem z Rothem, McCarthym i Pynchonem. Debiutował w latach 70 powieścią Americana. Tworzy ...

Zezowatym okiem profana / Złoty Pocałunek Gustava Klimta

Do wiedeńskiego Górnego Belwederu i mieszczącej się tam Österreichische Galerie, Szarych Turystów, jak i Smakoszy Wielkiej Sztuki, bez wątpienia przyciągają jak elektromagnes zgromadzone tam 24 dzieła, jednego z założycieli Secesji Wiedeńskiej - słynnego na świat cały Gustava Klimta. Będąc ostatnio owym szarym tam turystą, postanowiłem się nanożnie, naocznie i przede wszystkim nawłasnodusznie przekonać ...

Wstęp. Lektury uzupełniające # 1

Jest całe mnóstwo książek wobec których poza chęcią przeczytania czuję też zobowiązanie. Bo to klasyka, którą za długo pomijam, bo powinnam uzupełniać wiedzę, bo to kanon humanisty, bo zbyt dużo odwołań spotykam gdzie indziej, bo skoro to jeden z moich ulubionych pisarzy to wręcz nie wypada, żebym nie znała, bo ...

Przechodzień, który nie przeszedł bez echa / Jerzy Stempowski

Jerzy Stempowski nie jest dziś znany szerszej publiczności. Tymczasem w pewnych (więc bliżej niezdefiniowanych) kręgach zwykło się go uważać za najlepszego polskiego eseistę XX wieku i choć podobne sądy są ze swej natury subiektywne i zazwyczaj wydawane pochopnie, to po lekturze „Notatnika niespiesznego przechodnia” mogę owe tajemnicze kręgi, różne oczywiście ...