Type and press Enter.

Historie zakulisowe 8 (2) / Bernadette (stary czas)

1 Kolibrowe skłony powiek – tak się wita Bernadette. Bernadette jest szafarką słodyczy. Sprzedaje piernikowe miasteczka w samym sercu wąskiego placyku Champs. Śnięta galeria suszonej bielizny. Krótki spacer do apteki. Bukiet serów dla mamy. Mama jest chora. W dusznym kloszu kołdry cierpi cicho i ufnie. Cukierniczy szałas z mocno opalonej ...

Historie zakulisowe #7 / PEJZAŻ Z NAMIOTEM, 1944

Pejzaż z namiotem, 1944 Urwała się z dyżuru i spieszy na spotkanie. W cieplejących dłoniach pół bochenka i garść smalcu: dar przemyślnej intuicji Zuzanny. Zuzanna ślubuje dziś zastępstwo w oddziale zwanym potocznie harcerskim.   Chłopaki dwa razy sprawdzali kamienicę. Dziś to kamienny zagajnik wypalonych ścian, ale zaufany namiot piwnicy wciąż ...

Lektury uzupełniające #32 Czas Asyryjczyka

autor: Nadieżda Mandelsztam; książka: Wspomnienia Mandelsztam wspomina lata 30-te w Rosji Radzieckiej,  głównie czasy między pierwszym a drugim aresztowaniem jej męża, wielkiego poety - Osipa Mandelsztama. To blisko pięćset stron (i jeszcze obfite przypisy) bardzo interesującej książki (recenzuję i czytałam jedynie pierwszy tom). Wspomnień,  w których właściwie nie istnieje własne ...

Lektury uzupełniające #29 Jest tylko jedno miasto

książki: Niewidzialne miasta, Wenecja; autorzy: Italo Calvino, Paweł Muratow oraz Josif Brodski fragmenty ze "Znaku wodnego" i  tomu wierszy "Urania" W "Niewidzialnych miastach" Italo Calvino, Marco Polo rozmawia z Kubilaj Chanem. Zdaje mu relacje ze swych podróży po miastach mongolskiego imperium. Te rozważania w 55 opisach to poetycka i filozoficzna ...

Lektury uzupełniające #25 Alternatywna forma egzystencji

autor: Josif Brodski; tytuł: Śpiew wahadła   Summa Zacznę od zdania brzmiącego jak frazes: każde spotkanie z esejami Josifa Brodskiego to intelektualna i estetyczna uczta. Brodski zachwyca precyzyjnym językiem, błyskotliwością spostrzeżeń, oczarowuje charyzmatyczną pewnością siebie. I zawsze wie, co chce powiedzieć. U Brodskiego nie ma linijek zbędnych, choć zdarzają się ...

W lustrze obojętnego światła / zobaczyć się bezbronnym, nagim / HERBERT

Całkiem niedawno, przy okazji rocznicy śmierci Jacka Kaczmarskiego, podaliśmy na stronie jego piosenkę-polemikę do tekstu Zbigniewa Herberta. Utwór pieśniarza tytułowany “Kwestia odwagi” stoi w wyraźnej kontrze do “Potęgi smaku” poety ze Lwowa. Wiersz Kaczmarskiego z początku odbierałem jako samousprawiedliwienie poety i opis niepodjętych moralnych wyzwań, co, jak łatwo zauważyć, stawia ...

Wiersze podebrane #10 / Herbert / Szachy

oczekiwany w wielkim napięciu turniej człowieka znak szczególny: nóż w zębach z potworem maszyny znak szczególny: olimpijski spokój skończył się zwycięstwem smoka Jako chłopiec grałem z Tatą w szachy. Dość wcześnie nauczył mnie wszystkich zasad, nakreślił pod powiekami linie, które są tam do dzisiaj: poziome, pionowe, ukośne i najlepsze ze ...

O blaskach i cieniach poezji wsobnej

Kosmonauci Grzegorza Wróblewskiego, to 37 niezwykle krótkich wierszy, zazwyczaj zdanie, lub dwa, pocięte na kilka wersów. I długość tomiku (przebiega się przezeń w nie więcej niż 10 minut) paradoksalnie jest jego wielkim atutem. Po pierwszej lekturze ma się wrażenie, że to kolejna poezja zawieszona w próżni świata, do którego czytelnik ...

Herbert / Dęby

Historia tym smutniejsza, że prawdziwa. Niejedno męskie serce złamała, ale nie jest to historia o miłości, nie ma w niej kobiet, są tylko mężczyźni i drzewa. Bałem się iść na wielką górę, bo wiedzieliśmy przecież wcześniej. Ale nieszczęście wydarzyło się wysoko, daleko, może było nieprawdą. Może podłym kłamstwem. Mieliśmy nadzieję, ...

Powiedz jeszcze o domu, George / Myszy i ludzie

Scena pierwsza Jest już ciemno, gdzieś w pobliżu szumi potok, płonie ognisko, przy ogniu siedzi dwu mężczyzn. Po lewej stronie łagodny olbrzym z wyrazem tępej naiwności na twarzy, prosi tego drugiego, drobnego, zniecierpliwionego, z błyskiem sprytu w oku, żeby opowiedział mu to, co zawsze. Tamten niecierpliwi się i wykręca przez ...

Historia, jak każda inna

Żydowskie nazwisko, żydowska historia. Odosobnienie Georgesa-Arthura Goldschmidta to krótka powieść autobiograficzna, w której ze strony na stronę tężeje poczucie osamotnienia, z początku niewiedzy o własnej winie, w końcu - gorzkiego wyroku losu, który młodego chłopca rzucił w samo legowisko potwora, żywiącego się żydowską krwią. Kiedy Goldschmidt miał dziesięć lat, wywieziono ...

Tablice wartości – przyjaźń / Herbert

Ryszard Krynicki, którego poetyka jest mi niezmiernie bliska, nazywał Zbigniewa Herberta swoim Mistrzem. W wydanym w 2010 roku zbiorze haiku zanotował: Za oknem głodne synogarlice! Myślę o moim Mistrzu. Pierwszy raz spotkali się podczas IX Kłodzkiej Wiosny Poetyckiej w 1972 roku. Herbert występował już jako stary mistrz, Krynicki - młody ...

Darkness visible / Love will save you

Autor biografii Zbigniewa Herberta, Andrzej Franaszek, wspominał na premierze książki w Krakowie, że wiele - wydawałoby się - niewytłumaczalnych zachowań poety było spowodowane jego chorobą. Chorobą trudną do zrozumienia i wymagającą kolosalnej siły, aby nie podzielić losu Celana, Amery'ego, Hemingwaya. Żeby dotrwać do naturalnej śmierci. Choroba afektywna dwubiegunowa, na którą ...

Wiersze podebrane #9 / Tarnina / Herbert

1 Damiana poznałem w późnym dzieciństwie, w czwartym roku zmagań ze szkołą podstawową. Wraz z kilkoma dzieciakami z mniejszej wioski, został wcielony do naszej klasy, większej nagle o tych osiem osób. I choć go wtedy poznałem, to tak naprawdę nie poznałem go wcale, ani wtedy, ani nigdy później. Damian był ...

Wiersze podebrane #8 / Rodzina Nephentes / Herbert

z ciemnych dżunglach Borneo rośnie ten złoczyńca i wabi kwiatem który nie jest kwiatem Piorunuje mnie ten opis dzbanecznika, z wiersza Rodzina Nephentes, kolejnego utworu z Elegii na odejście Zbigniewa Herberta, który bez większych podchodów, szturmem i gwałtem wdarł się do mojej głowy. Nie wybrzmiały jeszcze na dobre słowa Dębów, ...

Wiersze podebrane #7 / Dęby i Elegia / Herbert

Sięgam w końcu po Elegię na odejście Herberta. To kolejny, przedostatni już krok, w moich chronologicznym poznawaniu poety. Pan Cogito i Epilog burzy, przeszły niejako poza kolejką, od nich, w szamotaninie, zaczynałem. A potem wszystko zwalniało i zwalniało. Hermes, pies i gwiazda i Studium przedmiotu, siłą zwalniającego rozpędu, zajęły pierwsze ...

Wiersze podebrane #6 / Siostra / Herbert

Siostra Dzięki nieznacznej różnicy wieku zażyłościom dziecinnym wspólna kąpiel tajemnicy puszystych włosów i miękkiej skóry mały Cogito odkrył – że mógł być siostrą (było to tak proste jak zamienienie miejsca przy stole gdy rodzice wyszli i babka pozwalała na wszystko) a ona właścicielką jego imienia łuku męskiego roweru ba nosa ...

Wiersze podebrane #5 / Brewiarz / Herbert

Brewiarz Panie pomóż nam wymyślić owoc czysty obraz słodyczy a także spotkanie obojga płaszczyzn zmierzchu i zaranka wydobądź z fałdów morza bas czystych głębin a także dziewczynę ślepą jak przeznaczenie dziewczynę która śpiewa – belcanto * Poznawać Herberta zacząłem jakby naokoło: po pierwszym, dość oczywistym wyborze Pana Cogito, sięgnąłem po ...

Skrzydła nad wodą / Pamiątki z pożaru Itaki #8 / Herbert

Zbigniew Herbert, Dedal i Ikar. Mówi Dedal: Idź synku naprzód a pamiętaj że idziesz a nie latasz skrzydła są tylko ozdobą a ty stąpasz po łące ten podmuch ciepły to parna ziemia lata a tamten zimny to strumień niebo jest takie pełne liści i małych zwierząt Mówi Ikar: Oczy jak ...

Szósty Zmysł / Pamiątki z Pożaru Itaki #6 / Herbert

Przeczucia eschatologiczne Pana Cogito 1 Tyle cudów w życiu Pana Cogito kaprysów fortuny olśnień i upadków więc chyba wieczność będzie miał gorzką bez podróży przyjaciół książek za to pod dostatkiem czasu jak chory na płuca jak cesarz na wygnaniu pewnie będzie zamiatał wielki plac czyśćca lub nudził się przed lustrem ...

Chodź ze mną na pogrzeb Apollina / Pamiątki z pożaru Itaki #6 / Herbert

Do Apollina 1 Cały szedł w szumie szat kamiennych laurowy rzucał cień i blask oddychał lekko jak posągi a szedł jak kwiat we własną zasłuchany pieśń lirę podnosił na wysokość milczenia zatopiony w sobie źrenicami białymi jak strumień kamienny od sandałów do wstążki we włosach zmyślałem twoje palce wierzyłem twoim ...

Śpij dobrze / Pamiątki z pożaru Itaki #5 / Herbert

„Kołysanka” Lata krótsze i krótsze kapłani świątyni Ammona odkryli że Wieczna Lampa co roku spala mniej oliwy to znaczy świat się kurczy przestrzeń czas i ludzie Obserwację kapłanów przekazał Plutarch zapewne wzbudziła gniewny pomruk w kołach filozofów bo zrozpaczeni zmiennością człowieka chcą aby kosmos świecił nam przykładem A jednak dowód ...

Dlaczego klasycy też płaczą? / Pamiątki z pożaru Itaki #4 / Herbert

Dlaczego Klasycy 1 w księdze czwartej Wojny peloponeskiej Tukidydes opowiada dzieje swej nieudanej wyprawy pośród długich mów wodzów bitew oblężeń zarazy gęstej sieci intryg dyplomatycznych zabiegów epizod ten jest jak szpilka w lesie kolonia ateńska Amfipolis wpadła w ręce Brazydasa ponieważ Tukidydes spóźnił się z odsieczą zapłacił za to rodzinnemu ...

O cnotach poety / Joyce / Epifanie

Gdy przed około rokiem miałem po raz pierwszy styczność i przyjemność z poezją Jamesa Joyce'a z zachwytem myślałem sobie: o, jakże on niezwykle odkrywa poezję w codzienności! Dziś, wracając do jego Epifanii, myślę sobie coś zgoła innego, przy okazji gdybając: skąd poeta bierze poezję. Czy poeta znajduje poezję w świecie? ...

Pamiątki z pożaru Itaki #3 / Herbert / Rilke

Co naprawdę widzimy, kiedy się odwracamy? Obraz miesza się z pamięcią po obrazie. Obrót głowy jest przejściem między nimi. Nie wiadomo, co zobaczył Orfeusz. Była w nowej jakiejś dziewczęcości, Nienapoczęta; a jej płeć zamkniona Jak młody kwiat na wieczór, a jej ręce Od bycia zaślubionymi tak bardzo Odzwyczaiły się, że ...

Pamiątki z pożaru Itaki #2 / Herbert

DWIE GŁOWY Pan Cogito trzyma w ramionach ciepłą amforę głowy reszta ciała jest ukryta widzi ją tylko dotyk przygląda się śpiącej głowie obcej a pełnej czułości jeszcze raz stwierdza ze zdumieniem że istnieje ktoś poza nim nieprzenikniony jak kamień o granicach które otwierają się tylko na moment potem morze wyrzuca ...

Pierwsza Kropla / Pamiątki z pożaru Itaki #1 / Herbert

Zbigniew Herbert, Dwie krople Lasy płonęły – a oni na szyjach splatali ręce jak bukiety róż ludzie zbiegali do schronów – on mówił że żona ma włosy w których się można ukryć okryci jednym kocem szeptali słowa bezwstydne litanię zakochanych Gdy było bardzo źle skakali w oczy naprzeciw i zamykali ...

Otwarte okno / Wierność / Romaniuk

mozaika Sięgając po Wierność, mieć trzeba na uwadze rzecz jedną: to nie jest biografia. Nie da się, nie sposób z tej książki wyłowić czegoś, co można by uznać za chociażby mglisty kontur pełnej sylwetki Zbigniewa Herberta. Książka, złożona z ponad sześćdziesięciu wspomnień, przedstawia raczej mozaikę, archipelag rozrzuconych wysp, z których ...

Dziegieć i miód / Szymborska / Wołanie do Yeti

Czym jest poezja, która nie ocala Narodów ani ludzi? Zapytał Czesław Miłosz w swojej Przedmowie. Niechże to pytanie odbija się echem w tym tekście. Wszak jesteśmy w wysokich górach. Nie umiem myśleć o Wołaniu do Yeti bez porównań. Chciałem i próbowałem od tego odejść, ale się nie da. A więc ...

Liryczny handel / Bogusław Kierc, Cło

Chwytam za tomik Cło Bogusława Kierca i rozwiązuję wór skojarzeń! Cło, a zatem granica i dwa różne stany. Pierwsze skojarzenie, przy którym zostanę, żeby nie dzielić bytów ponad konieczność. Cło na granicy jest świadectwem pewnego ruchu, wymiany, obiegu, który widocznie zachodzi między dwoma, rozdzielonymi dziedzinami. I właśnie współistnienie sprzecznych zagadnień, ...

Rimbaud, Statek Pijany (Ultima Thule 1/2) / Wiersze podebrane #4

Odchodzimy. Opuszczamy nasze porty. Rzecz o odchodzeniu Rimbauda, odchodzeniu od świata ludzi. Jakie miał Rimbaud do tego powody, tego z pewnością nie dowiemy się nigdy (chciałbym by zdanie to rozbrzmiało nad całym tekstem. Nie ma on tłumaczyć tego odejścia, ma się mu zaledwie przyglądać, miejmy to na uwadze). Jednym z ...

Historie Zakulisowe 5 / Tymoteusz

Południe jest wrzące, paruje linia horyzontu. Cichy prostokąt okna zamyka kontury widoku. Tymoteusz widzi liczbami. Wczoraj nie obchodził trzydziestej rocznicy narodzin, ponieważ on i jego matematyczna muza mieli dalece ważniejsze problemy na głowie. Badają anatomię liczby pi. * Z okazji urodzin kilka stałych z biografii Tymoteusza. W wieku lat dziewięciu, ...