Type and press Enter.

Lektury uzupełniające #11. Między literaturą a kiczem, czyli jesienne rozterki recenzenta.

Książka: cykl Genialna przyjaciółka, zwany też cyklem neapolitańskim; Autor: Elena Ferrante; Powód czytania: moda Cykl neapolitański Eleny Ferrante to jedna z wielkich książkowych mód ostatnich lat. Jego pierwszy tom, Genialna przyjaciółka, ukazał się we Włoszech w 2011 (w Polsce w 2014, wydawnictwo Sonia Draga), już w 2012 przetłumaczony na angielski, ...

Nie po kolei / Blade Runner 2049

Załodze Statku Głupców odmówiono akredytacji na przedpremierowy pokaz „Blade Runnera 2049” z uwagi na pewne zaszłe i poważnie wyolbrzymione przez policję ekscesy; do wrocławskiego kina Nowe Horyzonty byłem więc zmuszony udać się w przebraniu borsuka. Obawiam się, że ten awanturniczy kamuflaż, mimo stosunkowo grubego futra, ujawniał moją ekscytację – jak ...

Teoria czystej przewrotności, czyli Witkacy i jego przekorna działalność teoretyczna

Ach, Witkacy, Witkacy… Przewrotny był z niego człowiek. Najpierw stworzył teorię Czystej Formy, a potem jej wersję satyryczną – piurblagizm – w której zarazem wykpił i potwierdził tę poprzednią. Któż inny byłby zdolny do osiągnięcia tych dwóch efektów za pomocą jednego tylko twórczego aktu? Stanisław Ignacy Witkiewicz – artysta i ...

Sześć wzorowych rzeczy / Czy androidy marzą o elektrycznych owcach?

I. Być człowiekiem. Niesłychaną rzecz robi Philip Dick w swoim Czy androidy marzą o elektrycznych owcach, i to już w pierwszych zdaniach: jest tam scena, w której bohater, przebudziwszy się, za sprawą specjalnego ustrojstwa programuje swój nastrój na nadchodzące godziny. Produktywność, dobre nastawienie i tak dalej. Obok, po drugiej stronie ...

Nauko! Coś ty nam zrobiła! / Wojna światów

Będzie się tutaj odbywało utyskiwanie na krzywdę, jakiej od niepohamowanie rozwijającego się stanu naszej wiedzy doznajemy. Nie może ono rzecz jasna dotyczyć wszystkich objętych tym rozwojem dziedzin. Można wręcz pokusić się o stwierdzenie, że w ogólnym rachunku nasza symbioza z nauką wychodzi nam zdecydowanie na dobre. Zażegnanie widma towarzyszących nam ...

Walka-życie-kalka, czyli Karl Ove Knausgard i jego z życiem zmagania

O życiowej batalii, toczącej się od świtu do zmierzchu (i od zmierzchu do świtu) każdego śmiertelnika, najpiękniej pisał Mikołaj Sęp-Szarzyński, któremu barokowe rozdarcie pomiędzy pokusami a prawością rozdwoiło perspektywę oglądu niejednego życiowego zjawiska: Pokój - szczęśliwość, ale bojowanie  Byt nasz podniebny. Wygłaszał retoryczne pytania… Cóż będę czynił w tak straszliwym ...

Współbrzmienie / Michał Heller / Sens życia i sens wszechświata

Zagadnienia sensu życia nie da się oddzielić od zagadnienia sensu wszechświata. Człowiek jest produktem kosmicznej ewolucji i jego sensowność nierozdzielnie splata się z sensownością kosmosu. W tych słowach, otwierając czwartą część Sensu życia i sensu wszechświata, ksiądz Michał Heller przechodzi do meritum swojej książki. Do punktu, w którym, w końcu ...

Anatole France / Bogowie łakną krwi

Czy w erze panującej w literaturze mody na fabularyzowaną (i często mocno zmyśloną) historię Polski ma w ogóle sens zachęcanie do zapoznania się z fabularyzowanym epizodem z historii Francji? Otóż jak najbardziej ma. Sceptyków można zwabić (zmurszałym wprawdzie, bo nieledwie stuletnim) Noblem dla autora, zapewnieniem, że ten akurat epizod miał ...

O duszy, humanizmie, leczeniu / Kore / Andrzej Szczeklik

Podczas wymieniania książek będących dla mnie tak zwanymi kamieniami milowymi, bez większego zastanawiania, niemal natychmiast przywołuję Nieśmiertelność Andrzeja Szczeklika. Spotkanie ze słynnym lekarzem kazało mi przed kilku laty na nowo zdefiniować swój humanizm (tak by nie zwalniał ze znajomości dziedzin ścisłych, a raczej do niej zobowiązywał). Bo ten piękny humanizm ...

Always, evermore, and on and on! / QOTSA / Villains

1. Feet don't Fail Me https://www.youtube.com/watch?v=LxijhTgxkyk Iść do przodu i nie patrzeć wstecz. Czy to tajemnica szczęścia? Zapewne jedna z jej składowych. To dość oczywisty kierunek ruchu, sprawa jednak komplikuje się, gdy tworzy się jakieś treści i dostarcza ludziom. Odbiorcy zwykli bowiem patrzeć na twórcę przez pryzmat tego, co ten ...

Pierwszorzędny utracjusz / Barry Lyndon

Zapowiedź polskiej premiery „Barry’ego Lyndona” (po 173 latach od ukazania się oryginału!) spotkała się z moją ekscytacją. Po pierwsze, lubię literaturę dziewiętnastowieczną. Po drugie, lubię powieści łotrzykowskie. A po trzecie, bardzo cenię sobie ekranizację autorstwa Kubricka (choć oglądając ją przed laty, nie miałem świadomości, ze powstała na podstawie powieści Thackeraya). ...

Ciemny Przepływ

I Siedzę przy komputerze. Otwieram plik ze zdjęciem, nie przyglądam mu się jednak, robię to mechanicznie. Za mną około setki podobnych, przede mną kilka razy więcej. To stare zdjęcia, portrety nieżyjących już ludzi. Starsze i nowsze, kolorowe i czarno-białe, bardziej, lub mniej udane. Przy każdym z nich zatrzymuję się na ...

s. Małgorzata Chmielewska / Świata zakaźnym dobrem – bezustanne cerowanie

Cerowanie świata oraz Dobro jako choroba zakaźna autorstwa siostry Małgorzaty Chmielewskiej, to zapiski codziennych wydarzeń oraz przemyśleń, przeplatanych od czasu do czasu krótkimi historiami z żywotów świętych. To papierowa wersja internetowego bloga Siostry z lat 2009-2011 (Cerowanie...) oraz 2012-2014 (Dobro jako...). To także krótkie sprawozdania z Jej licznych wyjazdów na seminaria, konferencje, kongresy, zebrania ...

Pies nad psami / Olaf Stapledon – Syriusz

Dzieje fantastyki naukowej sięgają XIX wieku, ale jej prawdziwy rozkwit (i przekwit) przypadł na wiek dwudziesty. Zanim popularne w USA wydawnictwa pulpowe zyskały największą popularność i na wieki wieków przykleiły science fiction łatkę niewybrednej rozrywki, szlaki gatunkowi przecierali twórcy poważni, oferujący utwory przystępne w formie, a głębokie w treści, wiążącej ...

Ludzie jak zwierzęta / Szczepan Twardoch – „Drach”

Tokarczuk i Twardoch to para miłościwie panująca obecnie w rodzimej literaturze pięknej. Królowa udzieliła mi już audiencji, teraz przyszedł czas na spotkanie z królem i jego tajemniczo zatytułowanym dziełem. W warstwie fabularnej, opisywanej już wielokrotnie w miejscach szacowniejszych niż to, jest „Drach” skromną sagą, obrazującą losy kilku rodzin głównie na ...

Kijem po mrowisku / Andrzej Sapkowski i jego sezonowa burza

W listopadzie 2013 roku, wielbiony i kochany przez czytelnicze masy Wiedźmin, zaskakująco był do nas książkowo powrócił. I odbyło się to bez żadnych hucznych czy buńczucznych zapowiedzi ze strony wydawnictwa, czy samego Autora. Sezon burz zwyczajnie, choć sensacyjnie, pojawił się na kilkadziesiąt godzin przed swą premierą, w zapowiedziach różnorakich księgarń internetowych. Dla ...

Liryczny handel / Bogusław Kierc, Cło

Chwytam za tomik Cło Bogusława Kierca i rozwiązuję wór skojarzeń! Cło, a zatem granica i dwa różne stany. Pierwsze skojarzenie, przy którym zostanę, żeby nie dzielić bytów ponad konieczność. Cło na granicy jest świadectwem pewnego ruchu, wymiany, obiegu, który widocznie zachodzi między dwoma, rozdzielonymi dziedzinami. I właśnie współistnienie sprzecznych zagadnień, ...

Dwie uprawy / Robinson Crusoe, Daniel Defoe

Robinson jest sam. Dzień w dzień krąży między plażą, lasem, swoimi zabudowaniami i obowiązkami, znaczy śladami piasek, w trawie wydeptuje ścieżki. Te świadectwa jego przeszłej obecności, są mu przez czas jakiś jedynymi towarzyszami. Trochę jak picie do lustra. Albo jak te poranki w zimie, gdy wstaję stanowczo za wcześnie i ...

Planeta LEMa / Felietony ponadczasowe

Moda na Lema nie przemija. Jest w tym jakiś przekorny promyczek światła, że dookoła ziszcza się to, co Lem wieszczył, przed czym przestrzegał, a jednocześnie jego wymagającą przecież twórczość ciągle się wydaje, sprzedaje, czyta. Mało tego, ostatnie lata obrodziły nam rozmaitymi Lemorabiliami, a to w postaci korespondencji Mistrza z innymi ...

Przełom, czy chińszczyzna? / Cixin Liu, Problem trzech ciał

Mały Cixin Liu, wraz z kolegami śledzi z wolna przesuwający się na ciemniejącym niebie jasny punkt. To pierwszy Chiński satelita umieszczony na orbicie. Wygłodniałe dzieci, ofiary zbrodniczego systemu, wysoko zadzierają głowy. „Martwiłem się nawet, że może się zderzyć z jedną z nich (gwiazd), gdy przelatywał przez ich gęste skupisko”, wspomina ...

Kijem po mrowisku / Mistrz i Małgorzata Michaiła Afanasjewicza

Przesławna powieść Mistrz i Małgorzata Michaiła Bułhakowa, dla wielu czytelników może być, a nawet jest - książką życia! Arcydziełem, magią, kopalnią cytatów i mądrości, o wielu krętych poziomach interpretacji. Nie zaprzeczam, nie neguję - a nawet normalnie rozumiem to w pełni. Dla mnie jednak ta historia taką się nie okazała! Czytana znów, ...

O wybaczającym patrzeniu w przeszłość / Żeromski, Wierna rzeka

„Klechdy Domowe”. Tymi słowami tekst Wiernej rzeki otworzył Stefan Żeromski. Powieść skupia się na wydarzeniach związanych z Powstaniem Styczniowym i jest, zapewne, echem opowieści z rodzinnego domu pisarza. Stefan urodził się w październiku 1864 roku, w miesiącu, w którym powstanie gasło, a ojciec jego, Wincenty, miał aktywnie udzielać pomocy walczącym ...

„Dziewczyna z zespołu” [Sonic Youth], czyli jedna ONA wśród nich

Sonic Youth to zespół tyleż undergroundowy, co i ikoniczny. Uprzedzając krzyki i oburzone prychnięcia, jakoby ikoniczny miał być twór wcale nie nadmiernie popularny, spieszę z doprecyzowaniem, że za zasługujące na to miano uważa się konkretnie dwa jego elementy: 1) Kim Gordon jako swoiste przeciwieństwo owianej złą sławą Courtney Love; kobieta stonowana, ...