Type and press Enter.

SAVOIR-VIVRE / ZOFIA STRYJEŃSKA

Literaturę i tych, co ją tworzą, postrzegamy nieraz jako zamknięty krąg geniuszy, w niemal prometejskim geście znoszących biednemu ludowi światło Słowa i Piękna. Szeregowy obywatel pisać może sobie najwyżej do szuflady, a huczne sukcesy podważające te regułę to najwyżej czytadła – nie literatura. Tak na to patrzeć można. Tymczasem Miłosz ...

Bardzo krótko / Claude Tillier / Mój wujaszek Beniamin

To jedna z tych uniwersalnych opowieści, które nie zdołają się nigdy zestarzeć. Niektóre z nich relacjonują wyczyny łotrzyków, inne opiewają przewagi błędnych rycerzy. A łotrzyk nie zawsze musi się powodować nikczemnymi zamiarami, błędny rycerz nie zawsze wojuje zaś przy pomocy miecza, czasem za oręż starczy mu cięty dowcip. Tytułowy bohater ...

POD SKRZYDŁEM NIKIE #5 / LARS GUSTAFSSON – ŚMIERĆ PSZCZELARZA

Człowiek to dziwne stworzenie, zawieszone między zwierzęciem a nadzieją. Z całej góry książek z serii Nike od Czytelnika na chybił trafił wyciągam małą łososiową książeczkę z nazwiskiem Gustafsson na grzbiecie, pozostaję więc w Skandynawii (po lekturze dobrej Tove Jansson) i bardzo mi z tego powodu dobrze. Gustafsson zaskakuje już od ...

MISTYCZNE LATO / TOVE JANSSON

A kiedy wyszła z namiotu do wąwozu, pierwszy raz poczuła ziemię pod całymi stopami, zimną, ziarnistą i niesłychanie skomplikowaną ziemię, która zmieniała się, gdy po niej szła, żwir i mokrą trawę, i duże gładkie kamienie, czasem rośliny wysokie jak krzaki muskały jej nogi. Ziemia była czarna, ale niebo i morze ...

HRABAL / LIST MIŁOSNY / RUPIECIARNIA

Czytam Piękną Rupieciarnię Hrabala. W sylwestrowy wieczór stałem długo przed szafą zawaloną książkami i przynajmniej kwadrans wyciągałem z niej kolejne pozycje i kilka razy zadowolony odchodziłem już na krok, dwa, ale trzeba było się wracać, bo wciąż nie to. I w końcu padła myśl, że jak coś zaczynać i coś ...

Bardzo krótko / Robertson Davies / Piąta osoba dramatu

"Piąta osoba dramatu" to powieść rozwojowa przystrojona w szaty epistolarne, napisana klasycznie i błyskotliwie, wypełniona mądrymi zdaniami i głęboką prawdą psychologiczną. Jej bohater i narrator, Dunstan Ramsay, relacjonuje nadspodziewanie barwne koleje swego żywota, nieodłącznie związane z rysującą się w tle panoramą dwudziestowiecznych wydarzeń. Literackich inspiracji Daviesa można wyliczyć więcej: z ...

TOMASZ NALEWAJK / CHCIAŁBYM, ŻEBY DZISIAJ COŚ SIĘ WYDARZYŁO

Po książki dziejące się tu i teraz, w szeroko pojętej współczesności, sięgam nieczęsto, jakoś tak nie odczuwam potrzeby, choć przyznaję, że może się to od czasu do czasu okazać doświadczeniem ciekawym, coraz bliższym mnie samemu, moim własnym doświadczeniom. Ostatnią taką okazją była lektura nowej powieści Macieja Hena, Deutsch dla średnio ...

OPOWIEŚĆ WIGILIJNA / ŚWIĄTECZNA PISANINA

Niecały miesiąc temu pisałem o adwencie i o grudniu, że zimny, że ciemny, i że trzeba przejść przez niego, jakby to był ostatni miesiąc na świecie, a potem dać się zaskoczyć, że światło jednak jest, a z nim może jakieś ocalenie. Trzeba przejść przez niego tak, że gdy już padną ...

Za mną noc, przede mną morze / Barbara Sadurska / Mapa

Ostatnią książką, którą musiałem czytać drugi raz natychmiast po pierwszym, był "Pokój" Gene'a Wolfe'a. I nie bez przyczyny przywołuję tu tę powieść, bo łączy ją z powieścią-niepowieścią Sadurskiej pewne pobudzające niedomknięcie. Pojawiają się mianowicie w "Mapie" drobne nieścisłości, które w zależności od interpretacji mogą świadczyć o skłonności co najmniej jednego ...

GRABIŃSKI NA WOLNYCH LEKTURACH

Wojna między papierem a pismem cyfrowym to jeden z głośniejszych tematów czytelniczego półświatka pierwszych lat XXI wieku. Teraz sprawa już powoli cichnie i okazuje się, że tej wojny chyba nikt nie wygrał, albo odwrotnie – wygrały ją obie strony. Bo ebooki wcale nie wyparły papierowych książek, te miewają się wciąż ...

Bardzo krótko / Vladislav Vančura / Opowieści przekorne

Vančura wskrzesza tradycję osiemnastowieczną, a nawet dawniejszą, podbijając ją jednak dwudziestowieczną melancholią. Bohaterowie jego opowiastek nie zaliczają się zazwyczaj do elity społeczeństwa; ba, często, z wyboru bądź z konieczności, sytuują się raczej bliżej jego dolnych warstw, tam szukając powodzenia i kawałka chleba, tam przeprowadzając swoje nie do końca jasne sprawki. ...

POD SKRZYDŁEM NIKE #4 / SIOSTRY KRZYŻOWE – ALEKSIEJ RIEMIZOW

Podczas jednej z moich ostatnich wizyt siedział skulony, ślepy z dusznościami – miał je prawie co noc i co dzień. Miałem wrażenie, że fizycznie to było już ledwo tchnienie człowieka, powiedział mi wtedy z nagłą siłą: „potrzebne mi: samotność, milczenie, pustynia”. Jego tłumaczka i najbardziej oddany mu od ponad dwudziestu ...

PODRÓŻ DO KRESU NOCY / LOUIS-FERDINAND CÉLINE

Podróż do kresu nocy czytałem z polecenia Bociana. Z Bocianem chodziłem do Liceum, potem przez jakąś dekadę, albo i więcej prawie się nie widzieliśmy i jak już się obaj odpowiednio sfatygowaliśmy, znajomość jakoś tak sama się odnowiła. On mieszka z jednej strony miasta, ja z drugiej – odkryliśmy, że jeśli ...

Kazimierz Brandys / Listy do pani Z.

W jednej konkurencji jest Brandys arcymistrzem. Doprawdy, nie wiem, czy znam lepszego od niego ironistę. No dobrze, jest Anatol France, który też jest świetny. Jest jeszcze Mann, Thomas oczywiście, ale u niego jest to oszczędne i zawoalowane, może poza "Feliksem Krullem" i "Wybrańcem", gdzie już sobie popuścił pasa. A tu ...

Boskość zrewidowana / Maciej Nawariak / Według niej

Literatura nowoczesna polega już podobno jedynie na przepisywaniu klasyki i miksowaniu jej wątków. Niektóre próby tego przepisywania, a może nawet ich większość, jawią mi się jako całkowicie zbędne, nie sięgając poziomu oryginału. W tym kontekście porywanie się na najbardziej wyeksploatowany temat Nowego Testamentu zakrawa na krok karkołomny, wręcz samobójczy. Ale ...

POD SKRZYDŁEM NIKE #3 / EKSPEDYCJA – PER OLOF SUNDMAN

Sięgam po kolejny tytuł z serii z Nike, chwyt na chybił trafił decyduje o tym, że biorę się za lekturę Ekspedycji Pera Olofa Sundmana. Czytając o autorze, dowiaduję się, że Szwed, przez zamiłowanie do ojczystej prowincji pisał o surowych, mroźnych pustkowiach. Że zwięzły, że oszczędny, że zawsze, ramię w ramię ...

O człowieku odstającym / Saul Bellow / Herzog

Herzog. Bierny wobec świata, energię przejawia w twórczości epistolarnej. Pisanie nieprzeznaczonych do wysyłki listów jest dla niego środkiem do samopoznania i formą autoterapii, narzędziem do przepracowania przeszłości, swoich postaw i postępków. Rozczula się nad sobą, a jednocześnie jest zmuszony do konfrontowania swoich małych tragedii z wielkimi zbiorowymi tragediami, co jako ...

TRZECH PANÓW, ŁÓDKA I PIES / JEROME K. JEROME

O trzech panach płynących łódką i towarzyszącym im czworonogu, po raz pierwszy usłyszałem, gdy z Kapitanem MO i Utracjuszem siedzieliśmy w ramach kameralnego zjazdu w jednej z opolskich kawiarni i zastanawiali się, który z ważnych miejskich budynków podpalić najpierw. Szczęśliwie dla Opolan, dobra kawa i lody wprowadziły nas w nastrój ...

Lektury uzupełniające #43. Pisarki. Odsłona dziewiąta.

książka: Pianistka; autor: Elfriede Jelinek Najpierw będzie o przyjemności z lektury. Niejako wbrew samej książce: przykrej, brudnej, naturalistycznej. Długo ją czytałam, dłużej niż trzeba, bo musiałam odpoczywać po wielu fragmentach. Odwrócić wzrok choć na trochę. I takiej lektury się spodziewałam. Za to zupełnie nie spodziewałam się radości z czytania. Jest ...

Lektury uzupełniające #41 Pisarki. Odsłona siódma.

książka: Opowieść podręcznej; autor: Margaret Atwood Kłopot z opisaniem wrażenia po lekturze "Opowieści podręcznej" zaczyna się u podstaw - choć czytałam po raz pierwszy, dokładnie wiedziałam czego się spodziewać. Nie oglądałam serialu HBO, natomiast dawno temu widziałam ekranizację z 1990 roku. I czytałam tylko jedną inną książkę Margaret Atwood. Ale ...

POD SKRZYDŁEM NIKE #2 / KORZYSTAJ Z DNIA – SAUL BELLOW

Jakiś czas temu, przy okazji lektury Polowania na muchy Głowackiego i nowej książki Macieja Hena, miałem do czynienia z dosyć nietypowym bohaterem – kolesiem, któremu, w dużym skrócie, w życiu się nie powodzi – bohaterem spotykanym nieczęsto, bo przecież czytając, żyjemy trochę cudze życie, a kto chciałby żyć żywot przepełniony ...

Bardzo krótko / Marguerite Yourcenar / I jak woda płynie

Nie jest to chyba częsty przypadek, by pisarka (bądź pisarz) wracała w zaawansowanym wieku do własnych utworów skreślonych bardzo młodzieńczą ręką. W Nathanaelu, tytułowej postaci najdłuższej z trzech pomieszczonych w tym tomie nowel, musiało być zatem coś szczególnego oraz bardzo Marguerite Yourcenar bliskiego. I podobieństwa tego upatrywać należy raczej w ...

Bardzo krótko / Jan Józef Szczepański / Portki Odysa

Szczepański, podobnie jak Józef Czapski, legitymuje się życiorysem, w którym najzacieklejsze ogary dobrej zmiany nie dowąchałyby się podejrzanego fetorku. Wolny od dyktatu jakiejkolwiek idei, posługuje się wewnętrznym kompasem, który niezawodnie wskazuje mu właściwą drogę. To jego debiutancka powieść, ale znać z niej, że młody autor zdążył przejść wiele i posiąść ...

Bardzo krótko / Miguel de Unamuno / Mgła

Damy ze stopiątką na karku rzadko bywają już hoże; „Mgła” jest tu chlubnym wyjątkiem. Absurdalna, ocierająca się wręcz chwilami o farsę fabuła przeplatana jest filozoficznymi monologami protagonisty, które, pozornie naiwne, dziwnym sposobem poruszają te kwestie, nad którymi na przestrzeni wieków pochylali się co dociekliwsi przedstawiciele homo sapiens. Strukturę dopełniają błyskotliwe ...

Lektury uzupełniające #39 Żeglowanie z Johnem Barthem

książka: Sabbatical; autor: John Barth Samo słowo sabbatical, używane dziś czasem i w naszym języku (szkoda że nie w życiowej praktyce), oznacza wielomiesięczny, płatny urlop, zapobiegający wypaleniu zawodowemu. Podczas takiego urlopu po bezmiarze wód zatoki Chesapeake żeglują sobie Fenn - 50-letni agent CIA (będący także pisarzem) oraz jego o 15 ...

Herbert Rosendorfer / Budowniczy ruin

Raczej niewiele powstało dotąd lepszych powieści. Rosendorfer wykazał się jednak wyjątkową nierozwagą, rzucając na rynek debiut tego kalibru; podejrzewam, że później trudno mu było samemu sobie sprostać. Adam Lipszyc pisze w posłowiu, że wokół „Budowniczego ruin” utworzył się tajny krąg wyznawców, na wzór nieledwie loży masońskiej. Niniejszym zgłaszam swój akces ...

Lektury uzupełniające #38 Pisarki. Odsłona piąta.

autor: Elizabeth Strout; książki: Bracia Burgess, Olive Kitteridge Nie lubię określenia literatura kobieca (podobnie zresztą jak nie lubię i literatury męskiej). W takim rozróżnianiu, stawianiu granic, widzę coś sztucznego, bezsensowne działanie na przekór uniwersalności sztuki. Ale gdybym miała wyróżnić ten pierwiastek żeński, podle traktowany przez literaturę wysoką jako jej niegodny, ...

Drzwi otwierają się ku wszystkim światom / Maciej Hen / Deutsch dla średnio zaawansowanych

Cztery długie lata trzeba było czekać na kolejną po smakowitej „Solfatarze” powieść Macieja Hena. Tym razem zamiast do siedemnastowiecznego Neapolu, zaprasza autor do współczesnej Warszawy, w której to wegetuje Marek Deutsch, niespełniony artysta, dyplomowany teolog i trzykrotny rozwodnik. Gdy na horyzoncie, dzięki staraniom nienagannego pod każdym względem mecenasa Piękosia, zamajaczy ...

CZERWONY KOGUT LECI WPROST DO NIEBA / BULATOVIĆ

Kiedy oko słońca wysoko na niebie, wziąłem małą zieloną książeczkę i zacząłem czytać pod drzewem się wylegując, ziemia pod stopami gotowała się od nadmiaru mizerii świata całego, a żar z nieba zlewał mnie z nią w jedno; do tego kotła wszystkiej niedoli, dolewał także moje, małe bóle. Gdzieś w tle ...

DEUTSCH DLA ŚREDNIO ZAAWANSOWANYCH / MACIEJ HEN

Mniej więcej dwa i pół roku temu, na wiosnę 2017, zapanowała u nas pod pokładem neapolitańska gorączka – po Solfatarę Macieja Hena sięgnął najpierw Utracjusz, nie minął miesiąc, nim dopadła i mnie, zaś po około roku o książce pisała jeszcze Agnieszka. I cóż – powiedzieć, że wywołała entuzjazm, to nic ...

Kristina Sabaliauskaite / Silva Rerum

Książkę Kristiny Sabaliauskaite o szlachetnie brzmiącym tytule Silva Rerum dostałem od Marcina i Adama, dwu psubratów, których z pisania na Statku znać możecie, lekturę trochę odwlekałem, powieść historyczna to nie jest terytorium, na którym czułbym się najpewniej. Dobrze wiem jednak, że są od tej zasady wyjątki, do których Silva Rerum ...

Bardzo krótko / Josef Škvorecký / Cud

Škvorecký to pisarz dialektyczny, głęboko czujący ambiwalencję ludzkiego bytowania i pozbawiony złudzeń, jakoby można było przed nią umknąć inaczej niż w sposób najbardziej oczywisty i zarazem ostateczny. To zrozumienie pozwala mu często odwoływać się do humoru, którego natura jest wieloraka, bo też i jego źródła są wielorakie – opisy socrealistycznej ...

OPOWIADANIOWY ZBÓJ #1

FRANCISZEK MIRANDOLA - ZATRUTA STUDNIA. Na Franciszka Mirandolę trafiłem zupełnym przypadkiem, szukając innych rzeczy, no ale, skoro już trafiłem, postanowiłem na tych kilka chwil zostać. Nie wiedząc niczego o samym autorze ani jego dziełach, zebrałem garść ebooków z opowiadaniami i, nie ryzykując niczego, poza odrobiną czasu potrzebną na lekturę, zupełnie ...

Bardzo krótko / Zdeněk Jirotka / Saturnin

Trafnie charakteryzują wydawca z tłumaczem Jirotkę jako czeskiego entuzjastę angielskiego humoru, bo do przedsięwziętej przez jego bohaterów wyprawy z rozkoszą przyłączyłby się pan Pickwick, a podejrzewam, że i ksiądz Brown byłby nie od tego. Ale choć pod względem formy wyrazu jest to powieść (celowo) archaiczna, i była nią już w ...