Type and press Enter.

Manowce wszędy / Teodor Parnicki / Koniec „Zgody Narodów”

Jak wyglądał świat dwadzieścia dwa wieki temu? Czy nasi przodkowie bardzo różnili się od nas, czy opierali się o te same wartości? I na ile jesteśmy dziś w ogóle w stanie to stwierdzić, nie wspominając już o dokładnym odtworzeniu przebiegu konkretnych wydarzeń? Odpowiedzi na te pytania poszukuje Parnicki w swej ...

Lektury uzupełniające #36 Pisarki. Odsłona trzecia.

autor: Chimamanda Ngozi Adichie; książka: Fioletowy hibiskus Znowu zaczęłam znajomość z pisarką od jej debiutu. (No właściwie nie jest to do końca prawdą, bo czytałam wcześniej słynny - i usłynniony jeszcze za sprawą pewnej piosenkarki - esej "Wszyscy powinniśmy być feministami".)  "Fioletowy hibiskus" z 2003 roku to powieść nigeryjskiej autorki ...

Andrzej Kijowski / Dziecko przez ptaka przyniesione

Kto w literaturze najlepiej zmierzył się z fenomenem polskości? Do tej pory sądziłem, że uczynił to Kazimierz Brandys w „Wariacjach pocztowych”. I choć „Dziecko przez ptaka przyniesione”, starsze o cztery lata, nie zmieniło mojego sądu, to jest w tym nurcie pozycją wyjątkową, odrębną, brawurową i – jak sam autor – ...

Lektury uzupełniające #35 Pisarki. Odsłona druga.

autor: Dorota Masłowska; książka: Inni ludzie Jest to chyba najbardziej zbliżona do "Wojny polsko-ruskiej" powieść Masłowskiej, choć łatwo zaprzeczyć temu co napisałam, bo stylistycznie to znowu jest piosenka, można tupać nogą wybijając rytm przy jej czytaniu (czyli podobieństwo z "Pawiem królowej"), zaś groteskowość świata posunięta do granic, w których można ...

DREWNIANY KOŃ / TEN BEZCZELNY KAZIO BRANDYS #1

Co to jest literatura i po co jest ta literatura, albo inaczej: po co my ją czytamy? Czy chodzi o snucie opowieści mniej lub bardziej fantazyjnych, a może o jakiś eskapizm, chwilowe przebywanie poza światem, tak bardzo ciążącym nam na co dzień? Pewnie chodzi też o bycie rozrywką a także, ...

Lektury uzupełniające #34 Pisarki. Odsłona pierwsza.

autor: Zadie Smith; książka: Białe zęby "Białe zęby" są ambitnie zakrojoną historią dwóch przyjaciół i ich rodzin. Poznamy dwa lub trzy pokolenia z trzech rodzin: bengalskiej, angielsko-jamajskiej i na wskroś brytyjskiej rodziny imigrantów o obumarłych korzeniach. Najcięższy mój zarzut wobec prozy Zadie Smith jest taki, że ważniejsze od tego co ...

Bardzo krótko / Varujan Vosganian / Księga szeptów

Nie zaprzyjaźniliśmy się od razu. Poezja to bardzo charakterystyczny środek wyrazu, z natury niesie w sobie ryzyko banału. Dlatego większość wierszy jest krótka, a w ich zbiorkach wiatr hula między kartkami. Przy napisanej przez poetę kilkusetstronicowej powieści i jego skłonności do bogatej, często aforyzującej metaforyki, prawa statystyki są nieubłagane. Przez ...

Lektury uzupełniające #32 Czas Asyryjczyka

autor: Nadieżda Mandelsztam; książka: Wspomnienia Mandelsztam wspomina lata 30-te w Rosji Radzieckiej,  głównie czasy między pierwszym a drugim aresztowaniem jej męża, wielkiego poety - Osipa Mandelsztama. To blisko pięćset stron (i jeszcze obfite przypisy) bardzo interesującej książki (recenzuję i czytałam jedynie pierwszy tom). Wspomnień,  w których właściwie nie istnieje własne ...

Stara historia. Nowa wersja/ Littell

Swego czasu w dobrym tonie było znać szumnie określaną jako “najznakomitszą powieść XXI wieku” książkę Jonathana Littella Łaskawe. Istotnie, monumentalną opowieścią o robieniu holokaustu od kuchni Littell przebojem wdarł się do literackiego środowiska. Nie tematem, a bezceremonialnością pisania o nim autor nie pozostał nikomu obojętny, budząc skrajne emocje. Jego nowa ...

Fizyka smutku/ Georgi Gospodinow

„Nawet nie wiesz, jacy jesteśmy szczęśliwi, że nie wiemy, jak bardzo jesteśmy nieszczęśliwi” Wybija ćwierćwiecze, kiedy do małej bułgarskiej miejscowości zjeżdżają najprzeróżniejsze dziwactwa: magicy, szarlatani, sześciometrowe węże, diabły przebrane za ormiańskie staruszki. Dzieciak, puszczony samopas z pierwszymi własnymi pieniędzmi, otoczony postaciami rodem z legend albo baśni, stoi, zdumiony, zastanawiając się, ...

Synowie ziemi/ Przybyszewski

“Jest to skończony nikczemnik [...] podlec, cynik i kryminalista, jakiego nie tak łatwo spotyka się w Europie…” Polski szatan fin de siècle’u, METEOR MŁODEJ POLSKI, prorok i apostoł, co “prostuje ścieżki Pańskie”, podpalił galicyjskie miasteczko, do którego zawitał był po nieukończonych studiach w Berlinie. Więcej nauki pobrał u tamtejszej cyganerii, ...

Zakazane księgi / Umberto Eco / Imię róży

Blisko dwa lata nie miałem w ręku kryminału, postanowiłem więc sobie jakiś zaserwować. Najpierw zwróciłem wzrok ku Bondzie i Mrozowi, ale akurat się migdalili. Nazwiska Läckberg czy Nesbø sprawiają z kolei za duże kłopoty w pisowni i wymowie. Wreszcie przypomniałem sobie o książce, która niczym wyrzut sumienia stoi na półce ...

Mieczysław Jastrun / Piękna choroba

Zbyt często i zbyt gwałtownie zarzekał się Mieczysław Jastrun, że „Piękna choroba” nie jest powieścią autobiograficzną, by można dać jego zapewnieniom wiarę. Ale nie tylko wścibskość powinna nas ku niej nęcić, bo Jastrun, jak to mają w zwyczaju poeci, daje prozę niezwykle plastyczną i bogatą w szczegóły, niekiedy wręcz przeładowaną, ...

WIELOGŁOS / OZIMINA / WACŁAW BERENT

Po lekturze Oziminy Wacława Berenta, tkwię w pewnym rozbiciu. Po pierwsze jestem zachwycony: bogactwem myśli upakowanych w książce i bogactwem języka, którym myśli te zostały spisane. Po drugie zaś czuję przemożną bezsilność, poczucie że książka, mimo wszystkie moje chęci i wielkie próby skupienia, w dużej mierze uciekła mi między palcami. ...

Maurice Gilliams / Eliasz albo walka ze słowikami

Wydawałoby się, że dość było drzewiej w światowej literaturze doskonałych obrazów ludzkich galaret, by w XX wieku nie było już potrzeby odtwarzać tych podrygów o romantycznym rodowodzie. Ale co miał zrobić Gilliams, skoro własna wrażliwość, wsparta poetyckim warsztatem, kazała mu przelewać na papier taką właśnie wewnętrzną trzęsionkę? A zatem jest ...

Bardzo krótko / Wacław Berent / Żywe kamienie

Zamiast sięgnąć po wydanie Biblioteki Narodowej, poszedłem na żywioł. A ten żywioł mnie porwał, przemielił i pozostawił w stanie długotrwałego oszołomienia. Powieść Berenta okazała się bowiem złożonym, wielopoziomowym arcydziełem, do którego odbioru przeciętny człowiek współczesny, ze swoimi prymitywnymi narzędziami i zaściankowym wykształceniem, po prostu nie jest przygotowany. A mimo to ...

O zagubieniu / Lem / Pamiętnik znaleziony w wannie

Zgubiłem się. Czytając Lema, bo to się zdarza, oraz tak ogólnie – bo to także się zdarza. Szczęśliwie wydawca nowego wydania Pamiętnika znalezionego w wannie, na tylnej okładce książki motywuje do poszukiwań, stwierdzając, że uważny czytelnik to i owo odkryje. Jako, że chciałbym uchodzić za takowego, jąłem, w trakcie lektury ...

Michael Chabon / Związek żydowskich policjantów

To bezczelne pisarstwo i ta cecha bardzo mi się podoba. Byłby z tego świetny film, który byłoby jednak piekielnie trudno nakręcić. Nie dziwota, że nawet bracia Coen pokruszyli sobie na tym projekcie zęby i ostatecznie zmuszeni byli od niego odstąpić. Ten rozgrywający się w alternatywnym świecie kryminał dalece wykracza poza ...

Andrzej Kuśniewicz / Lekcja martwego języka

Andrzej Kuśniewicz swą pasję literacką realizował dwutorowo: lewą ręką ochoczo spisywał donosy na swoich kolegów, prawej używał zaś do tworzenia literatury rozumianej bardziej tradycyjnie. Nie jestem powołany, by oceniać czy rozliczać działalność lewicy; spodobało mi się jednak, co czyniła prawica. Trwa ostatni rok Wielkiej Wojny, nazwanej później I wojną światową. ...

Lektury uzupełniające #29 Jest tylko jedno miasto

książki: Niewidzialne miasta, Wenecja; autorzy: Italo Calvino, Paweł Muratow oraz Josif Brodski fragmenty ze "Znaku wodnego" i  tomu wierszy "Urania" W "Niewidzialnych miastach" Italo Calvino, Marco Polo rozmawia z Kubilaj Chanem. Zdaje mu relacje ze swych podróży po miastach mongolskiego imperium. Te rozważania w 55 opisach to poetycka i filozoficzna ...

Lektury uzupełniające #28 Idealny bywalec Disneylandu

autor:Doctorow; książka: Księga Daniela   Fundamentem na którym Edgar Lawrence Doctorow oparł swoją książkę jest sprawa Rosenbergów. W skrócie: Stany Zjednoczone, rok 1950, małżeństwo działaczy amerykańskiej partii komunistycznej Juliusa i Ethel Rosenbergów oskarżono o szpiegostwo na rzecz Związku Radzieckiego i przekazywanie informacji związanych z bombą atomową, na tamtą chwilę jeszcze ...

Lektury uzupełniające #27 Powabna tajemniczość tęczowego hologramu

autor: Don DeLillo; książka: Biały szum To jedna z najbardziej znanych powieści Dona DeLillo, zwyciężczyni National Book Award z 1985 roku. W Polsce wydana tylko raz, przez Rebis w serii Salamandra (1997), w nakładzie nieimponującym, także dość trudno dostać ją w bibliotekach czy antykwariatach. Przetłumaczył "Biały szum" Radosław Zubek. Czytelnik ...

Szewc Rozpędek / Michal Ajvaz / Podróż na południe

Obrazował, obrazował i przeobrazował – pomyślałem po kilku pierwszych stronach powieści. Poeci potrafią bowiem pisać zachwycającą prozę, ale w pędzie ku opisowi i metaforze zdarza im się zapomnieć o całej reszcie. Na szczęście rychło okazało się, że to nie jest taki przypadek. Otóż jest to przypadek szczególny. Fascynująca rzecz szkatułkowa ...

Bardzo krótko / Ernst Augustin / Mama

Po lekturze drugiej i ostatniej, niestety, wydanej w Polsce powieści Augustina, nie mam już wątpliwości, co jest motywem przewodnim twórczości tego wybitnego pisarza. „Mama” ukazała się zresztą u nas pod swym pierwotnym tytułem, ale jej niemieckie wznowienie wyszło jako „Piękny Zachód”. I Augustin dowodzi, że pod tym pięknem piętrzą się ...

Kazimierz Brandys / Wariacje pocztowe

Podczas ostatniej wizyty we Wrocławiu widziałem się z Utracjuszem i gdy książkowa dyskusja o tym, co aktualnie czytamy, czym gardzimy a co uwielbiamy wybuchła na dobre, powiada mój rozmówca: „Wariacje pocztowe Brandysa, to jedna z lepszych książek jakie czytałem!”. A jako, że to jegomość szalenie powściągliwy i ostrożny w wydawaniu ...

Bardzo krótko / Vladislav Vančura / Koniec starych czasów

Razem z Brandysem polecono mi Vančurę i jest to kolejny strzał w dziesiątkę. Wcześniej o nim nie słyszałem i teraz doskonale rozumiem, dlaczego – nie bardzo wyobrażam sobie proces przekładania tej prozy. Na szczęście w Polsce kilka podobnych prób podjęto, choć dawno temu – może dziś mamy mniej odwagi. Czeski ...

Moskwa-Pietuszki/ Jerofiejew

Niniejszy tekst nie ma na celu obrazić kogokolwiek. Wyraża jedynie przemyślenie na temat niepojętych, metafizycznych tematów objawionych w skądinąd prostym, szczerym, bardzo przyziemnym człowieku, którego spotykam - różniącego się fizjonomią i doświadczeniem - stale, w każdym mieście i miasteczku naszej fantastycznej krainy. “Ironia jest ostatnią fazą rozczarowania”, mawiał Anatol France, ...

Człowiek kontra Historia / Kazimierz Brandys / Nierzeczywistość

Fascynująca jest historia powstania „Ronda” i „Nierzeczywistości”, dwóch pokrewnych utworów Kazimierza Brandysa. Pisarz najpierw zasiadł do pierwszego z nich, klasycznej powieści, ale porzucił go po 153 stronach, bo zastosowana formuła nie przystawała do założonego materiału ideowego. Wówczas napisał „Nierzeczywistość”, niejako alternatywną wersję „Ronda” z tym samym bohaterem, zamiast na fabule ...

Podróż do kresu nocy/ Louis-Ferdinand Céline

Nie ma czasu, tylko skłony światła. Nie ma czasu, tylko wsiąkanie w horyzont. I w mokrej ziemi suche ćmy palców. [Adam Buszek, Tren na pamięć z tomu Cztery strony twarzy]   W jednej z najpiękniejszych, jakie czytałem, literackich ekspozycji, Albert Camus w ten sposób zaprasza czytelnika do zgnębionego epidemią Oranu: ...

Nieznośna lekkość bytu/ Kundera

Zamiast wiosny życia wieczna zima Niekończący się grudzień [Jacques Brel] Powieść Milana Kundery rozpoczyna niedługie, ale bardzo rześkie rozważanie na temat idei wiecznego powrotu, którym, według czeskiego pisarza, Nietzsche wbił klina większości intelektualistów: “pomyśleć, że wszystko, cośmy raz przeżyli, miałoby się kiedyś powtórzyć i to powtórzenie powtarzałoby się w nieskończoność! ...

Zły/ Tyrmand

Jak pusto, jak pusto, mimo pozorów, że coś się kręci i świeci Leopolda Tyrmanda znałem dotąd ze słyszenia zaledwie - że hipster swoich czasów, nadto propagator jazzu, kobieciarz, zdolny pisarz, znajomy Herberta. I z jednego cytatu o skarpetkach: “Mizantropi i nudziarze zawsze mają na nogach brzydkie, nieciekawe, ponure skarpetki, zaś ...

Szpital Przemienienia/ Lem

Splendid isolation Gdzieś na końcu Szpitala Przemienienia Stanisław Lem użył pojęcia splendin isolation - ja nic nie wiem, do niczego się nie wtrącam. Coś zamajaczyło niewyraźnie z historii, potem zagrało już bliżej: Warren Zevon. Zatem myśl o tej książce poszła pokrętną drogą skojarzeń. Charakteryzatorem literackich dróg jest przypadek. Ksiądz Heller ...

Lektury uzupełniające #23 Obraz pocięty na paski

autor: Hal Duncan; książki: Welin, Atrament Welin wyszedł w Uczcie Wyobraźni w 2006 roku, Atrament rok później. Ten dwuksiąg Hala Duncana wciąż jest jedną z najciekawszych pozycji w magowskiej serii. Chciałabym móc teraz napisać kilka superlatywów, bo wielokrotnie Duncan na nie zasługuje, ale...no właśnie gdzieś po drodze nazbierało mi się ...

W pułapce historii / Kazimierz Brandys / Rondo

Młodszego Brandysa polecano mi od dawna, ale jakoś nigdy się nie złożyło. Jego osobista legenda jest trochę niedobra, co w moich oczach czyni go jednak bardziej interesującym jako pisarza. I „Rondo” w pełni moją chłopięcą intuicję potwierdza. Jego bohater kreuje fikcję, która w końcu wymyka mu się spod kontroli, a ...