Type and press Enter.

Bardzo krótko / Kurt Vonnegut / Kocia kołyska

Brawurowa opowieść o pozytywnej roli mitu, o fikcji organizującej rzeczywistość lepiej od samej rzeczywistości. Konfrontacja dwóch zasadniczych światopoglądów, które w ostatecznym rozrachunku okazują się pustą przestrzenią między palcami. Jak to często bywa w życiu, śmiech przykrywa tu tragizm, a zimnowojenna atmosfera zagrożenia łączy się z powojennym uczuciem tymczasowości i oderwania. ...

Charlotte Brontë – Jane Eyre

Opublikowana w 1847 roku Jane Eyre niemal natychmiast przyniosła sławę swojej mało znanej autorce, córce duchownego z małego miasteczka w północnej Anglii. Na pozór powieść uosabia typowe sytuacje z gatunku powieści gotyckich, takie jak tajemnica, horror i klasyczne średniowieczne otoczenie zamku; wiele z tych incydentów graniczy z melodramatem. Historia młodej ...

Chwiejna katedra / Artur Przybysławski / Pan Profesor

To powieść uniwersytecka w jej nieznanej mi dotąd, radykalnej odmianie, idącej w swej zajadłości znacznie dalej niż dzieła klasycznych, anglojęzycznych prześmiewców. Wielki hołd dla Rabelais’go, Sterne’a, Gombrowicza i innych znamienitych dżentelmenów, a zarazem pamflet na środowisko akademickie oraz filozofię i jałowość wielu spośród jej dogłębnych dociekań. Przyznaję, że sama przedmowa ...

MAŁA KSIĄŻKA – WIELKI KOSMOS / LYMAN PAGE / MAŁA KSIĘGA KOSMOLOGII

Mała Księga Kosmologii na wstępie budzi pewne obawy - jako książka chcąca całościowo przybliżyć pewne zagadnienia (jak zmyślny czytelnik wydedukuje z tytułu), musi iść na pewne skróty, założyć, że przed czytelnikiem dopiero odsłonić trzeba podstawy. Łatwo zatem pójść w banał, potraktować czytelnika jak durnia, łatwo założyć zbyt niski poziom wiedzy ...

DWA LISTY

Zbigniew Herbert do Tadeusza Chrzanowskiego Brwinów, 6 I 1952   Kochany Panie Tadeuszu! Wbrew solennym ślubom samotności (chciałem na Święta być sam w zimnym pokoju z gołą żarówką u sufitu, w pokoju z popsutym zegarem, w pokoju bez firanek i kobiety, ale za to z bezcenną bezsenną metafizyczną Rozpaczą), otóż ...

Bardzo krótko / Kazimierz Brandys / Pomysł

A gdyby tak przepisać historię Polski? Nie upudrować jej facjatę, by przykryć bruzdy i zmarszczki, tylko zerwać całą zatęchłą tapetę i pozwolić skórze odetchnąć, odzyskać naturalny, zapomniany blask? Punkt wyjścia tej skromnej objętościowo książki stanowi taki właśnie pomysł, wykreowanie fikcyjnej renesansowej postaci, mającej rzekomo znaczący wpływ na rozwój polskiej myśli ...

Bardzo krótko / Kazimierz Brandys / Wariacje pocztowe

Znakomity jest pomysł na formułę tej książki. Kolejne głowy rodziny Zabierskich piszą do swych pierworodnych, podnosząc swoje małe sukcesy i próbując wytłumaczyć przyćmiewające je wielkie porażki, a opisywane żywoty nieodmiennie wpisywane są przez Brandysa w węzłowe momenty polskiej historii, w romantyczne, narodowe zrywy, które nie zwykły kończyć się dobrze. Nie ...

Federico García Lorca – Krwawe gody

Krwawe Gody ukończone w 1932, miały premierę w Madrycie w 1933.  Sukces polegał na tym, że Lorca po raz pierwszy był w stanie utrzymać się z dochodów pochodzących z  pisania.  Jego sukces pokazuje również, w jakim stopniu duża publiczność hiszpańska do 1933 roku była bardzo podatna na innowacje w teatrze ...

Bardzo krótko / Karel Čapek / Inwazja jaszczurów

Gdy spisywałem (a niekiedy i publikowałem) swoje uwagi z lektury innych książek Čapka, ani mi w głowie była nadzieja, że doczekam jeszcze nowych wydań z dorobku czeskiego mistrza. Tymczasem wydawnictwo Dwie Siostry zrobiło mi niespodziankę podwójną, nie tylko wznawiając jego najsłynniejszą powieść, ale i czyniąc to z biegłością i starannością ...

Rebecca – Daphne du Maurier

Zeszłej nocy śniło mi się, że znów pojechałem do Manderley. Ta pierwsza linijka Rebeki jest jedną z najpotężniejszych i najbardziej rozpoznawalnych w całej literaturze. Od ponad sześćdziesięciu lat publiczność na całym świecie chwali powieść Daphne du Maurier jako urzekającą mieszankę tajemnicy, horroru, romansu i suspensu. W tej książce czytelnicy mogą ...

Artysta kontra świat / Sándor Márai / Dziennik 1957-1966

Kolejny odcinek podróży z Sándorem Máraim jest doznaniem stymulującym intelektualnie, ale dalekim od pokrzepienia serca. Stagnacja i brak (możliwości do) działania sprawiają, że autor gnuśnieje i częściej poddaje się swej naturalnej skłonności do depresji, podczas gdy w okresach opisywanych w poprzednich tomach „Dziennika”, szczególnie w pierwszym z nich, konieczność walki ...

Oscar Wilde – Mąż idealny

Premiera An Ideal Husband odbyła się w Londynie 3 stycznia 1895 r., a opublikowano ją w 1896 r. Była to trzecia z czterech wystawionych sztuk komediowych Wilde'a i odniosła równie wielki sukces wśród publiczności, jak dwie poprzednie. Jednak ówcześni krytycy nie byli tak wdzięczni jak publiczność, co miało miejsce w ...

Bardzo krótko / Tomasz Mirkowicz / Lekcja geografii

„Lekcja geografii to dwadzieścia trzy lipogramy, czyli opowiadania tak skonstruowane, by nie zawierały wybranych liter alfabetu” – czytamy na okładce książki. Zjawisko brakującej litery nie jest podczas lektury rozstrzygające, ale daje czytelnikowi istotną wskazówkę co do autora – że ten ma mianowicie niemałe poczucie humoru i że włożył w akt ...

Goblin Market – Christina Rossetti

Alegoryczny wiersz angielskiej wiktoriańskiej poetki Christiny Rossetti „Goblin Market” pojawił się początkowo w Goblin Market and Other Poems (1862), pierwszym tomie jej poezji, który został opublikowany komercyjnie. „Goblin Market” jest najczęściej omawianym wierszem Rossetti i jest powszechnie uważany za jej największe dzieło. Chociaż Rossetti zawsze utrzymywała, że „Goblin Market” to ...

O TYM JAK JAN GELLA TRZY PUŁAPKI OMINĄŁ / POEZJA STULETNIA #1

Zakończyłem właśnie lekturę Muszli i perły Jana Gelli, tomik ponad stuletni (opublikowany został w 1920), pisany przez autora cokolwiek młodego – w momencie pisania autor miał dwadzieścia osiem lat a żywot ułożył mu się ogólnie tak, że zszedł już trzy lata później. Czytałem tedy pilnie, przypatrując się, co też zdążył ...

Bardzo krótko / Josef Škvorecký / Gorzki świat

„Gorzki świat” to zbiór opowiadań i, jak każdy zbiór, jest nierówny. Tuż po genialnej historii utrzymanej w poetyce absurdu następuje moralizatorska, płaska satyra, ustępująca z kolei miejsca czemuś, co wygląda na nieładny, nisko motywowany paszkwil. Wydaje się wręcz, że Škvorecký celowo utrzymuje czytelnika w ambiwalencji i napięciu, każąc mu zachować ...

Samuel Taylor Coleridge – Rymy o sędziwym marynarzu

Rymy o sędziwym marynarzu jest pierwszym wierszem Lyrical Ballads, wspólnym wysiłkiem Samuela Taylora Coleridge'a i Williama Wordswortha, mającym na celu zbadanie nowych kierunków w poetyckim języku i stylu oraz odejście od formalnej i wysoce stylizowanej literatury XVIII wieku Zbiór ten jest uważany przez wielu krytyków za pierwszy wyraz tego, co ...

DRUGI LEM

W czytelniczych rozmowach, zwłaszcza tych, w których głośno pobrzękuje fantastyka, prędzej czy później pada pytanie o to, czy gdzieś wśród współczesnych autorów kryje się tak zwany „Drugi Lem”, ktoś, kto dorównywałby staremu mistrzowi warsztatem, wyobraźnią, wiedzą, wszechstronnością albo pracowitością, a najlepiej wszystkimi tymi rzeczami na raz. Potem idzie analiza, że ...

NA CO KOMU MARTWE DUSZE?

Przy komputerze leży sterta książek, które obecnie czytam. Ale „leży” nie jest jedynym czasownikiem, który jej dotyczy: ona także rośnie, kurzy się, od czasu do czasu się plami, od czasu do czasu przewraca (wówczas trzeba ją odchudzić i pozwolić rosnąć dalej). Kilka dni temu przechyliła się niebezpiecznie i w przechyle ...

Bardzo krótko / Jacek Bocheński / Zapamiętani

To bardzo mądra książka. Teraz wiem, jakim durniem byłem trzy lata temu, gdy jakaś błaha przyczyna odwiodła mnie od podróży do nieodległego Brzegu na spotkanie z autorem. „Zapamiętani” powstali przede wszystkim z wewnętrznej potrzeby, ale również w kontrze do święcących dziś tryumfy opracowań, które pisarzy PRL-u rozliczają z brutalną bezwzględnością. ...

Elektra – Hugo von Hofmannsthal

Sztuka Hugo von Hofmannsthala Elektra, została wystawiona po raz pierwszy w Niemczech w 1903 r. i wydana w angielskim tłumaczeniu w 1908 r. Elektra to adaptacja sztuki o tym samym tytule autorstwa starożytnego greckiego dramaturga Sofoklesa. Fabuła skupia się na konsekwencjach zabójstwa Agamemnona. Agamemnon był królem Myken, który został zabity ...

Bardzo krótko / W.G. Sebald / Pierścienie Saturna

Proza to bardzo ulotna, do tego stopnia, że treść przeczytana poprzedniego dnia, następnego nie gościła już w mojej głowie, tylko lewitowała gdzieś w niezmierzonych przestrzeniach. Zaiste fatalny błąd popełnił Sebald, nie decydując się nigdy na udział w kursie kreatywnego pisania; wiedziałby wówczas, że należy pisać krótsze rozdziały. Podobnie jak w ...

Owidiusz – Sztuka Kochania

Poemat dydaktyczny napisany po łacinie w trzech księgach o sztuce zalotów i miłości erotycznej, osadzony w Rzymie pod koniec I wieku p.n.e.; opublikowany około pierwszego roku p.n.e. Większość dzieł Owidiusza powstała podczas długich rządów pierwszego cesarza Rzymu, Augusta. Panował od 27 p.n.e. do 14 n.e. Pomyślna i stosunkowo spokojna era, ...

Człowiek człowiekowi… Abraxasem / Herman Hesse / Demian

Próbując wpływać na ludzi za sprawą idei i inspiracji, nierzadko dostaję rykoszetem, sama kończąc zainspirowana. W obliczu tego tła własnych dziejów czuję się w moralnym obowiązku wspomnieć, że po raz wtóry na Demiana naprowadziła mnie dyskusja z młodym umysłem, który sama próbowałam rozniecić płomieniem literackiej żądzy. Nie zachowałam ostrożności, doszło ...

William Shakespeare – Król Lear

Król Lear został po raz pierwszy zagrany 26 grudnia 1606, w noc św. Szczepana, przez zespół aktorski Szekspira The King's Men, przed królem Jakubem I i dworem w Whitehall. Istnieje wiele źródeł historii Króla Leara. Pierwotnym źródłem jest wcześniejsza sztuka, prawdopodobnie z około 1594 roku, z którą Szekspir był niewątpliwie ...

Bruk dobrych chęci / Josef Pánek / Miłość w czasach globalnych zmian klimatycznych

Doskonały przykład, jak chybioną taktyką w walce z realnymi problemami jest ich spłycanie i przedstawianie w trybie czarno-białym. Początkowo nie chciałem uwierzyć w naiwność Pánka, jako ironiczne odczytując jego kolejne hiperbole, czyniące na przykład z Czechów naród rasistów, ale w końcu musiałem w nią uwierzyć, bo on autentycznie chłoszcze wschodnioeuropejską ...

Alexandre Dumas – Hrabia Monte Christo

Hrabia Monte Christo (Paryż, 1844-1845), francuskiego powieściopisarza i dramaturga Alexandre Dumasa, jest jedną z najpopularniejszych powieści, jakie kiedykolwiek napisano. Akcja rozgrywa się w Marsylii, Rzymie i Paryżu w XIX wieku i opowiada historię Edmonda Dantesa, młodego marynarza, fałszywie oskarżonego o zdradę stanu i uwięzionego przez czternaście lat w lochu. Współwięzień ...

Henrik Ibsen – Budowniczy Solness

Początkowo reakcja na Budowniczego Solness Henrika Ibsena (po norwesku Bygmester Solness) była mieszana. Spektakl otrzymał ogromne pochwały, gdy został wydany w Skandynawii w 1892 roku, ale wymagania, jakie stawiał aktorom, utrudniały inscenizację, w wyniku czego wczesne wykonania sztuki były krytykowane. Jednak gdy aktorzy i publiczność przyzwyczaili się do nowatorskiej techniki ...

Bardzo krótko / Pierre Michon / Żywoty maluczkich

Skarby, kolejne niespodziewane skarby. Już sam tytuł sugeruje oddanie głosu tym, którzy zazwyczaj go nie mają. To jednak tylko jeden z licznych elementów gry Michona z czytelnikiem. W istocie główni (i bez wyjątku tytułowi) bohaterowie kolejnych opowieści są w nich często postaciami epizodycznymi, drugoplanowymi. To dzieło erudycyjne i intertekstualne, ale ...

Owidiusz – Metamorfozy

Owidiusz jest, po Homerze, najważniejszym źródłem mitologii klasycznej. Metamorfozy, które napisał w ciągu sześciu lat poprzedzających wygnanie z Rzymu w 8 r. n.e., są głównym źródłem ponad dwustu klasycznych legend, które przetrwały do XXI wieku. Wiele najbardziej znanych klasycznych mitów, w tym opowieści o Apollu, Dafne, Pyram i Tysbe, pochodzi ...

Bardzo krótko / Georgi Gospodinow / Fizyka smutku

Gdy sięgam po powieść napisaną przez poetę, mam pewność, że znajdę w niej trzy rzeczy: piękne obrazowanie słowem, motyw wrażliwości jako motyw wiodący, wreszcie co najmniej odrobinę pretensjonalności. A przecież książkę Gospodinowa trudno nawet nazwać powieścią, to gatunkowa hybryda, kolekcja obrazów i epizodów, których siła ujawnia się dopiero przy spojrzeniu ...

Vladimir Nabokov – Lolita

Kiedy Lolita Vladimira Nabokova została po raz pierwszy opublikowana w 1955 roku w Paryżu, wkrótce została zakazana ze względu na kontrowersyjną treść. Jednak wraz ze wzrostem czytelnictwa podziemia powieść zyskała międzynarodową uwagę, w wyniku czego zniesiono zakazy. Natychmiastowe reakcje na pracę były, co zrozumiałe, mieszane. Wielu krytyków potępiło ją, powołując ...

PRAWDA MIESZKA W GŁĘBINIE / ROZGWIAZDA / WATTS

Petera Wattsa czytałem już parę razy, każdorazowo było to doświadczenie szalenie ciekawe, głównie ze względu na niezwykłe światy jakie Kanadyjczyk kreuje. W skrócie rzec można, że stawia na pewną naukową rzetelność – jego książki, choć fantastyczne, często oprawione są bibliografią, z której autor czerpał inspirację do swoich pomysłów, czyniąc je ...

Miłości głos / Maciej Hen / Beatlesi w Polsce

„Beatlesi w Polsce” to rozbudowany reportaż, składający się z grubsza z czterech elementów. Pierwszy i najbardziej odpowiadający tytułowi stanowią opowieści polskich fanów Beatlesów. Bohaterami tych inicjacyjnych kawałków są w większości osoby o znanych nazwiskach, a ich wspomnienia, zazwyczaj zajmujące, obok oczywistych walorów historyczno-edukacyjnych, niosą dodatkową wartość poznawczą, pozwalają bowiem skonfrontować ...

Edgar Allan Poe – Serce oskarżycielem

Jedno z najsłynniejszych opowiadań Edgara Allana Poe, „Serce oskarżcielem”, zostało po raz pierwszy opublikowane w styczniowym wydaniu The Pioneer Jamesa Russella Lowella z 1843 roku i przedrukowane w The Broadway Journal z 23 sierpnia 1845 roku. Historia jest psychologicznym portretem szalonego narratora, który zabija człowieka, a następnie słyszy nieustanne bicie ...