Type and press Enter.

William Shakespeare – Król Lear

Król Lear został po raz pierwszy zagrany 26 grudnia 1606, w noc św. Szczepana, przez zespół aktorski Szekspira The King's Men, przed królem Jakubem I i dworem w Whitehall. Istnieje wiele źródeł historii Króla Leara. Pierwotnym źródłem jest wcześniejsza sztuka, prawdopodobnie z około 1594 roku, z którą Szekspir był niewątpliwie ...

Bruk dobrych chęci / Josef Pánek / Miłość w czasach globalnych zmian klimatycznych

Doskonały przykład, jak chybioną taktyką w walce z realnymi problemami jest ich spłycanie i przedstawianie w trybie czarno-białym. Początkowo nie chciałem uwierzyć w naiwność Pánka, jako ironiczne odczytując jego kolejne hiperbole, czyniące na przykład z Czechów naród rasistów, ale w końcu musiałem w nią uwierzyć, bo on autentycznie chłoszcze wschodnioeuropejską ...

Alexandre Dumas – Hrabia Monte Christo

Hrabia Monte Christo (Paryż, 1844-1845), francuskiego powieściopisarza i dramaturga Alexandre Dumasa, jest jedną z najpopularniejszych powieści, jakie kiedykolwiek napisano. Akcja rozgrywa się w Marsylii, Rzymie i Paryżu w XIX wieku i opowiada historię Edmonda Dantesa, młodego marynarza, fałszywie oskarżonego o zdradę stanu i uwięzionego przez czternaście lat w lochu. Współwięzień ...

Henrik Ibsen – Budowniczy Solness

Początkowo reakcja na Budowniczego Solness Henrika Ibsena (po norwesku Bygmester Solness) była mieszana. Spektakl otrzymał ogromne pochwały, gdy został wydany w Skandynawii w 1892 roku, ale wymagania, jakie stawiał aktorom, utrudniały inscenizację, w wyniku czego wczesne wykonania sztuki były krytykowane. Jednak gdy aktorzy i publiczność przyzwyczaili się do nowatorskiej techniki ...

Bardzo krótko / Pierre Michon / Żywoty maluczkich

Skarby, kolejne niespodziewane skarby. Już sam tytuł sugeruje oddanie głosu tym, którzy zazwyczaj go nie mają. To jednak tylko jeden z licznych elementów gry Michona z czytelnikiem. W istocie główni (i bez wyjątku tytułowi) bohaterowie kolejnych opowieści są w nich często postaciami epizodycznymi, drugoplanowymi. To dzieło erudycyjne i intertekstualne, ale ...

Owidiusz – Metamorfozy

Owidiusz jest, po Homerze, najważniejszym źródłem mitologii klasycznej. Metamorfozy, które napisał w ciągu sześciu lat poprzedzających wygnanie z Rzymu w 8 r. n.e., są głównym źródłem ponad dwustu klasycznych legend, które przetrwały do XXI wieku. Wiele najbardziej znanych klasycznych mitów, w tym opowieści o Apollu, Dafne, Pyram i Tysbe, pochodzi ...

Bardzo krótko / Georgi Gospodinow / Fizyka smutku

Gdy sięgam po powieść napisaną przez poetę, mam pewność, że znajdę w niej trzy rzeczy: piękne obrazowanie słowem, motyw wrażliwości jako motyw wiodący, wreszcie co najmniej odrobinę pretensjonalności. A przecież książkę Gospodinowa trudno nawet nazwać powieścią, to gatunkowa hybryda, kolekcja obrazów i epizodów, których siła ujawnia się dopiero przy spojrzeniu ...

Vladimir Nabokov – Lolita

Kiedy Lolita Vladimira Nabokova została po raz pierwszy opublikowana w 1955 roku w Paryżu, wkrótce została zakazana ze względu na kontrowersyjną treść. Jednak wraz ze wzrostem czytelnictwa podziemia powieść zyskała międzynarodową uwagę, w wyniku czego zniesiono zakazy. Natychmiastowe reakcje na pracę były, co zrozumiałe, mieszane. Wielu krytyków potępiło ją, powołując ...

PRAWDA MIESZKA W GŁĘBINIE / ROZGWIAZDA / WATTS

Petera Wattsa czytałem już parę razy, każdorazowo było to doświadczenie szalenie ciekawe, głównie ze względu na niezwykłe światy jakie Kanadyjczyk kreuje. W skrócie rzec można, że stawia na pewną naukową rzetelność – jego książki, choć fantastyczne, często oprawione są bibliografią, z której autor czerpał inspirację do swoich pomysłów, czyniąc je ...

Miłości głos / Maciej Hen / Beatlesi w Polsce

„Beatlesi w Polsce” to rozbudowany reportaż, składający się z grubsza z czterech elementów. Pierwszy i najbardziej odpowiadający tytułowi stanowią opowieści polskich fanów Beatlesów. Bohaterami tych inicjacyjnych kawałków są w większości osoby o znanych nazwiskach, a ich wspomnienia, zazwyczaj zajmujące, obok oczywistych walorów historyczno-edukacyjnych, niosą dodatkową wartość poznawczą, pozwalają bowiem skonfrontować ...

Edgar Allan Poe – Serce oskarżycielem

Jedno z najsłynniejszych opowiadań Edgara Allana Poe, „Serce oskarżcielem”, zostało po raz pierwszy opublikowane w styczniowym wydaniu The Pioneer Jamesa Russella Lowella z 1843 roku i przedrukowane w The Broadway Journal z 23 sierpnia 1845 roku. Historia jest psychologicznym portretem szalonego narratora, który zabija człowieka, a następnie słyszy nieustanne bicie ...

William Shakespeare – Sen nocy letniej

Sen nocy letniej to jedna z najwcześniejszych komedii romantycznych Williama Szekspira i przez wieki uważana była za jedno z jego najbardziej udanych i lubianych dzieł.To zrodziło niektóre z jego najbardziej zapadających w pamięć i naśladowanych postaci, takich jak Puck, czarodziejski duszek z zamiłowaniem do psot. Odkąd sztuka została napisana około ...

Edgar Allan Poe – Czarny Kot

Opowiadanie Edgara Allana Poe „Czarny kot” zostało po raz pierwszy opublikowane w United States Saturday Post (później znanym jako Saturday Evening Post) w sierpniu 1843 roku. Poe uznał ją za jedną ze swoich najlepszych opowieści i natychmiast stała się popularna. Opowieść została przedrukowana w Opowieściach Poego w 1845 roku. „Czarny ...

Bardzo krótko / Italo Svevo / Starość

Przewrotny tytuł tej powieści kojarzy się z „Bez dogmatu”, starość to tylko odmienna od sienkiewiczowskiej metafora choroby woli. Toczony nią Emilio, protagonista niemal nie do zniesienia przez swe zamiłowanie do dzielenia włosa na czworo i obawę przed działaniem, dostaje do pary równie (choć inaczej) słabą siostrę, jako antagonistów zaś Angiolinę, ...

Wędrowne duchy – Francis Marion Crawford

Upiorny uśmiech Uśmiech rictus (znany w medycynie jako risus sardonicus) to mrożące krew w żyłach zjawisko pośmiertne, które pozostawia na zwłokach zębaty uśmiech we wczesnych etapach rozkładu. Zwykle jest to spowodowane tężcem lub neurotoksyną, które powodują skurcz mięśni twarzy, unoszenie brwi - jakby w przezabawnym zdziwieniu - i cofanie ust ...

TADEUSZ NOWAK / A JAK KRÓLEM, A JAK KATEM BĘDZIESZ

Książka Nowaka jest szalenie bliska ziemi i szalenie bliska ciału, cały czas ma się wrażenie, jakby organicznie z nich wyrastała. Lekturze zamiast zapachu papieru towarzyszy woń ziemi – raz wyschniętej na pieprz, raz mokrej od deszczu, czuć zapach lata i stawu i wiatru, czuć czysty i przeszywający zapach mrozu, czuć ...

Smaczne winko / François Rabelais / Gargantua i Pantagruel

Skoro przypomniałem sobie „Tristrama Shandy’ego”, naturalną koleją rzeczy należało sięgnąć i po „Gargantuę i Pantagruela”. Obie powieści łączy wiele, dzielą zaś dwa wieki oraz stopień subtelności zastosowanej kpiny. Tam, gdzie Sterne wybiera zwiewną aluzję, Rabelais wchodzi z drzwiami oraz przy akompaniamencie głośnych dźwięków o jednoznacznie fizjologicznej proweniencji. Potężne dzieło Rabelais’go ...

Robert W. Chambers – Król w Żółci

Naprawiacz reputacji Pierwsza historia wprowadza nas w świat niestabilności, ironii i bezsensowności. To świat wywrócony do góry nogami, taki, w którym czas i logika są bezużyteczne, gdzie status i władza są bezcelowe, a wszystkie ambicje, nadzieje i miłość skazane są na unicestwienie. "Naprawiacz reputacji" opowiada o dziwnym człowieku, którego zadaniem ...

William Shakespeare – Hamlet

Genialna tragedia Szekspira «Hamlet» - oda do śmierci i samobójstwa, historia o prawdziwej szlachetności i niemożliwości jej istnienia w tym świecie. Arogancki książę, którego doskonałość przyćmiewa twarze bogów, mając obsesję na punkcie idei honoru i sprawiedliwości, konfrontuje się z przyziemną i brzydką niedoskonałością tego świata i rozpoczyna śmiertelną bitwę między ...

Mieczysław Jałowiecki / Na skraju Imperium i inne wspomnienia

To nie jest tylko relacja z pojedynczego, choćby najbardziej fascynującego żywota; Jałowiecki jest uczestnikiem, niekiedy nader aktywnym, kluczowych dwudziestowiecznych przemian dziejowych, które miały na dobre zmienić panoramę Polski. Jednocześnie zapiski te obrazują starcie porządku z chaosem oraz przekonanie, że choć stary porządek istotnie był ułomny, to chaos nie jest bynajmniej ...

Johann Wolfgang von Goethe – Lata nauki Wilhelma Meistra

Pieśń Mignon Ten, kto tęsknotę zna, Mój ból zrozumie, Ten, kto tęsknotę zna, Mój ból zrozumie Samotne serce cieszyć się nie umie Splatają palce nić, spoglądam w niebo - Ten, kto mnie kocha, zna, Jest tak daleko... I przędę nić, choć wszystko we mnie płonie... I przędę nić, choć wszystko ...

PRÓŻNIA GO SKONAŁA #5 / O literaturze bez końca i Panu Tadeuszu bez opisu bigosu

Zespół pod kierownictwem Bernarda Andrewsa oraz Nard Dog, "Literae Infinitum", 2021 -  Jest wiele rzeczy, do których ludzkość w całej swojej historii sięgnąć nie mogła choć bardzo się starała, pozostawało samo gdybanie, wymyślanie i odkładanie realizacji na bliżej nieokreśloną przyszłość. I oto nastała owa przyszłość, a raczej jej początek – ...

POGADAJMY Z KLASYKAMI #2 / NIEOBJĘTE SMAKI GŁODÓW / CZESŁAW MIŁOSZ

1 W legendarnych (jak zawsze) nastoletnich latach miałem kolegę, któremu zazdrościłem pojemności żołądka. Potrafił przebić mój posiłek dwu- albo trzykrotnie; i to bez żadnych konsekwencji dla swojej sylwetki i prawie bez śladu niestrawności. Był niezmiennie wysmukły, zupełnie jakby w jego organizmie ciężkie bańki tłuszczów cudownie zmieniały się w nieważkie lotki ...

Sigrid Undset – Kristin Lavransdatter

W 1928 r. Norweska pisarka Sigrid Undset (1882–1949) otrzymała nagrodę Nobla za „doskonały opis życia średniowiecznej Skandynawii”. Jej główne dzieło historyczne to trylogia „Kristin córka Lavransa” która składa się z trzech części: "Wianek" (1920), "Żona" (1921) i "Krzyż" (1922). Akcja powieści rozgrywa się w XIV wieku, szczegółowo opisują one realia ...

O tym, jak w przeszłości podróżowano w przyszłość

H.G. Wells, Wehikuł czasu, 2021 Vesper. Niepodobna przypuścić, aby doba obecna (…) była istotnie punktem kulminacyjnym rozwoju ludzkości. Te słowa, wypowiadane przez narratora Wehikułu czasu w epilogu książki, pięknie rysują punkt wyjścia, z którego Wells startował, roztaczając swoją opowieść o podróży w przyszłość. I jest to zdanie cokolwiek ważne, daje ...

JAROSŁAW JĘDRASZCZYK / NOKTURNY

Nokturny, debiut poetycki Jarosława Jędraszczyka sprzed kilku lat (wydanie nie jest oprawione datą, w dedykacji od autora znajduję datę: wrzesień 2014), już jakiś czas temu wylądował w moich łapach, bez rozbiegu robiąc na mnie naprawdę spore wrażenie. A dobre pierwsze wrażenie to jest podobno ważna rzecz. Po pierwsze postawa twórcza ...

Daphne du Maurier – Ptaki

Po opublikowaniu w 1952 roku w jej zbiorze opowiadań  The Apple Tree, „Ptaki” stały się jednym z najbardziej znanych dzieł Daphne du Maurier. Historia przedstawia  portret terroru i fascynującą analogię  atmosfery strachu generowanego w Ameryce i Europie w latach zimnej wojny.   Opisując zaledwie kilka dni z życia rodziny mieszkającej ...

PRÓŻNIA GO SKONAŁA #4 / Co naprawdę zagraża Polsce?

Bożydar Poniatowski, Oblężona Twierdza, Warszawa 2021, wydane własnym sumptem. Posiadanie poglądów, takich albo innych, to w Polsce doprawdy poważna sprawa, gdyż jakikolwiek pogląd działa jak barwy wojenne – otwierasz, bracie usta i już jedna strona wie, że ma w Tobie sprzymierzeńca, druga zaś wroga. Mieć wroga – to jest rzecz ...

LOVECRAFT / KOTY ULTHARU

Po tym, jak ostatnio w ręce i przed oczy wpadł mi Zew Cthulhu, zbiór opowiadań zawierający najsłynniejsze teksty jakie wyszły spod pióra Lovecrafta, do lektury Kotów Ultharu zabierałem się z radością i pewnością, że będzie to czytanie przynajmniej dobre. No i proszę sobie wyobrazić, nastąpiła jedna z tych najmilszych niespodzianek, ...

Nathaniel Hawthorne – Dom o Siedmiu Szczytach

"Dom o Siedmiu Szczytach" opublikowana w 1851 roku  jest trzecią powieścią Nathaniela Hawthorne'a.  Niektóre z motywów powieści można znaleźć w jego poprzednich pracach, szczególnie w "Legends of the Province House" i "Peter Goldthwaite's Treasure". W obu tych opowieściach, podobnie jak w tej, Hawthorne bada kwestie klasowe i pogoń za bogactwem ...

PRÓŻNIA GO SKONAŁA #3 / O kocie, co uciekł, chociaż go zabili

Tom Blythe, Kot w superpozycji, zapowiedź wydawnicza (The Superpositioned Cat, Londyn, 2020) Nikogo nie trzeba chyba przekonywać, jak wielkim dobrodziejstwem jest interdyscyplinarność różnych przejawów twórczej działalności człowieka. Przenikanie się nauk ścisłych z humanistycznymi, wpływ rozmaitych dziedzin sztuki na nie i odwrócone oddziaływanie nauk na sztukę – rodzą doprawdy ciekawe połączenia. ...

Bardzo krótko / Michael Chabon / Poświata

Michael Chabon wypracował autorską poetykę, czyniącą go jednym z bardziej interesujących pisarzy współczesnych. Podobnie jak Kurt Vonnegut, mierzy się z najważniejszymi dwudziestowiecznymi tematami, przystrajając je w popularną formę, ale jest od swojego starszego kolegi mniej zaciekły i w przeciwieństwie do niego, niemal nie ucieka się do groteski. Dwuznaczna symbolika kluczowych ...

Oscar Wilde – Portret Doriana Graya

Portret Doriana Graya Oscara Wilde'a został opublikowany jednocześnie w miesięczniku Lippincott w Filadelfii oraz przez Ward, Lock and Company w Anglii w lipcu 1890 roku. W Anglii powieść została potępiona przez wielu recenzentów jako szokująca i niemoralna. Wilde próbował odnieść się do niektórych z tych zarzutów, pracując nad rozszerzoną wersją ...

O UMIŁOWANIU CIAMAJD / LESIO / CHMIELEWSKA

Czasem zdarza mi się zapomnieć, że literatura to nie jest tylko katalizator głębokich wewnętrznych przemian (dobre to na zaparcia!), że to coś innego niż porażające spotkania z prawdą na temat świata i siebie samego, coś więcej niż traumatyzujące narzędzie duchowych i emocjonalnych ćwiczeń. Czasem, tak, tak, to nie pomyłka, literatura ...

Bardzo krótko / Tadeusz Nowak / Takie większe wesele

Uwielbiam takie niespodziewane olśnienia. „Takie większe wesele” to przypowieść wypełniona po brzegi symboliką, uwodząca poetyckim językiem i opiewająca życie w jedności z przyrodą. Przeciwstawia idylliczny świat dzieciństwa światu dorosłych oraz ich konfliktów, a harmonijne funkcjonowanie w bliskości z naturą stawia w opozycji do cywilizacji i stanowiących jej manifestację, skazanych na ...