Type and press Enter.

Ekspresjonizm

Pochodzenie ruchu Ekspresjonizm powstał w Europie na przełomie XIX i XX wieku jako odpowiedź na burżuazyjne samozadowolenie oraz postępującą mechanizację i urbanizację społeczeństwa. Najpopularniejsi w latach 1910-1925, tuż przed i tuż po I wojnie światowej, ekspresjonistyczni pisarze zniekształcali obiektywne cechy świata zmysłów, używając w swoich pracach symbolizmu i elementów sennych, ...

Bardzo krótko / Kurt Vonnegut / Kocia kołyska

Brawurowa opowieść o pozytywnej roli mitu, o fikcji organizującej rzeczywistość lepiej od samej rzeczywistości. Konfrontacja dwóch zasadniczych światopoglądów, które w ostatecznym rozrachunku okazują się pustą przestrzenią między palcami. Jak to często bywa w życiu, śmiech przykrywa tu tragizm, a zimnowojenna atmosfera zagrożenia łączy się z powojennym uczuciem tymczasowości i oderwania. ...

Charlotte Brontë – Jane Eyre

Opublikowana w 1847 roku Jane Eyre niemal natychmiast przyniosła sławę swojej mało znanej autorce, córce duchownego z małego miasteczka w północnej Anglii. Na pozór powieść uosabia typowe sytuacje z gatunku powieści gotyckich, takie jak tajemnica, horror i klasyczne średniowieczne otoczenie zamku; wiele z tych incydentów graniczy z melodramatem. Historia młodej ...

Chwiejna katedra / Artur Przybysławski / Pan Profesor

To powieść uniwersytecka w jej nieznanej mi dotąd, radykalnej odmianie, idącej w swej zajadłości znacznie dalej niż dzieła klasycznych, anglojęzycznych prześmiewców. Wielki hołd dla Rabelais’go, Sterne’a, Gombrowicza i innych znamienitych dżentelmenów, a zarazem pamflet na środowisko akademickie oraz filozofię i jałowość wielu spośród jej dogłębnych dociekań. Przyznaję, że sama przedmowa ...

MAŁA KSIĄŻKA – WIELKI KOSMOS / LYMAN PAGE / MAŁA KSIĘGA KOSMOLOGII

Mała Księga Kosmologii na wstępie budzi pewne obawy - jako książka chcąca całościowo przybliżyć pewne zagadnienia (jak zmyślny czytelnik wydedukuje z tytułu), musi iść na pewne skróty, założyć, że przed czytelnikiem dopiero odsłonić trzeba podstawy. Łatwo zatem pójść w banał, potraktować czytelnika jak durnia, łatwo założyć zbyt niski poziom wiedzy ...

DWA LISTY

Zbigniew Herbert do Tadeusza Chrzanowskiego Brwinów, 6 I 1952   Kochany Panie Tadeuszu! Wbrew solennym ślubom samotności (chciałem na Święta być sam w zimnym pokoju z gołą żarówką u sufitu, w pokoju z popsutym zegarem, w pokoju bez firanek i kobiety, ale za to z bezcenną bezsenną metafizyczną Rozpaczą), otóż ...

Księżniczka i żaba

To słowiańska baśń ludowa skupiająca się na znaczeniu rozpoznania czyjegoś wewnętrznego piękna, niezależnie od jego wyglądu zewnętrznego, a także możliwości odkupienia po porażce.  Opowieść ma wiele wariantów i pojawia się w czeskich, węgierskich, włoskich, rosyjskich opowieściach ludowych. W najpopularniejszej wersji opowieści, z Rosji, książę, który poślubił żabę, odkrywa, że jest ...

Bardzo krótko / Kazimierz Brandys / Pomysł

A gdyby tak przepisać historię Polski? Nie upudrować jej facjatę, by przykryć bruzdy i zmarszczki, tylko zerwać całą zatęchłą tapetę i pozwolić skórze odetchnąć, odzyskać naturalny, zapomniany blask? Punkt wyjścia tej skromnej objętościowo książki stanowi taki właśnie pomysł, wykreowanie fikcyjnej renesansowej postaci, mającej rzekomo znaczący wpływ na rozwój polskiej myśli ...

Baba Jaga

Baba Jaga to wiedźma ze słowiańskiego folkloru, która mieszka w magicznej chatce w lesie i albo pomaga, więzi lub zjada napotkanych ludzi. Jest jedną z najsłynniejszych postaci ze słowiańskich baśni ludowych, a do dziś znalazła zwolenników wśród tych, którzy widzą w niej ucieleśnienie kobiecego upodmiotowienia i niezależności.  Jej imię jest ...

Bardzo krótko / Kazimierz Brandys / Wariacje pocztowe

Znakomity jest pomysł na formułę tej książki. Kolejne głowy rodziny Zabierskich piszą do swych pierworodnych, podnosząc swoje małe sukcesy i próbując wytłumaczyć przyćmiewające je wielkie porażki, a opisywane żywoty nieodmiennie wpisywane są przez Brandysa w węzłowe momenty polskiej historii, w romantyczne, narodowe zrywy, które nie zwykły kończyć się dobrze. Nie ...

Bardzo krótko / Karel Čapek / Inwazja jaszczurów

Gdy spisywałem (a niekiedy i publikowałem) swoje uwagi z lektury innych książek Čapka, ani mi w głowie była nadzieja, że doczekam jeszcze nowych wydań z dorobku czeskiego mistrza. Tymczasem wydawnictwo Dwie Siostry zrobiło mi niespodziankę podwójną, nie tylko wznawiając jego najsłynniejszą powieść, ale i czyniąc to z biegłością i starannością ...

Rebecca – Daphne du Maurier

Zeszłej nocy śniło mi się, że znów pojechałem do Manderley. Ta pierwsza linijka Rebeki jest jedną z najpotężniejszych i najbardziej rozpoznawalnych w całej literaturze. Od ponad sześćdziesięciu lat publiczność na całym świecie chwali powieść Daphne du Maurier jako urzekającą mieszankę tajemnicy, horroru, romansu i suspensu. W tej książce czytelnicy mogą ...

Artysta kontra świat / Sándor Márai / Dziennik 1957-1966

Kolejny odcinek podróży z Sándorem Máraim jest doznaniem stymulującym intelektualnie, ale dalekim od pokrzepienia serca. Stagnacja i brak (możliwości do) działania sprawiają, że autor gnuśnieje i częściej poddaje się swej naturalnej skłonności do depresji, podczas gdy w okresach opisywanych w poprzednich tomach „Dziennika”, szczególnie w pierwszym z nich, konieczność walki ...

OSTATNIE ZDANIA – końcowe refleksje i przyznanie się do winy

Targają mną na zmianę fale goryczy, rozczarowania i niezdecydowania. Moja wizja świata bez wartości upadła, przygniatając mnie ponurą wizją ściany huraganu, z którym nie mogę sobie poradzić. Nie przeżyłem nigdy okresu młodzieńczego buntu, który ukształtowałby może w jakikolwiek sposób moją… MOJĄ! Moją wizję świata. Zapytany o cokolwiek nie udzielam Swojej ...

Bardzo krótko / Tomasz Mirkowicz / Lekcja geografii

„Lekcja geografii to dwadzieścia trzy lipogramy, czyli opowiadania tak skonstruowane, by nie zawierały wybranych liter alfabetu” – czytamy na okładce książki. Zjawisko brakującej litery nie jest podczas lektury rozstrzygające, ale daje czytelnikowi istotną wskazówkę co do autora – że ten ma mianowicie niemałe poczucie humoru i że włożył w akt ...

Goblin Market – Christina Rossetti

Alegoryczny wiersz angielskiej wiktoriańskiej poetki Christiny Rossetti „Goblin Market” pojawił się początkowo w Goblin Market and Other Poems (1862), pierwszym tomie jej poezji, który został opublikowany komercyjnie. „Goblin Market” jest najczęściej omawianym wierszem Rossetti i jest powszechnie uważany za jej największe dzieło. Chociaż Rossetti zawsze utrzymywała, że „Goblin Market” to ...

BUDZĄCE GROZĘ PĘTA – o miłości – cz. 3.

Mimo wszystko tli się we mnie ostatni, nieuśmiercony przeze mnie atom, pragnący kochać. Rozpaczliwie miotam się i wiję, niczym ćma, rażona płomieniem świecy, do którego tak chciała dolecieć, lub (co trafniejsze, wszak u ćmy to ślepa fizjologia) Ikar, jęty pychą, szybujący ku Słońcu… Tak ja się miotam, spadając, rozpaczliwie wzrokiem ...

Bardzo krótko / Josef Škvorecký / Gorzki świat

„Gorzki świat” to zbiór opowiadań i, jak każdy zbiór, jest nierówny. Tuż po genialnej historii utrzymanej w poetyce absurdu następuje moralizatorska, płaska satyra, ustępująca z kolei miejsca czemuś, co wygląda na nieładny, nisko motywowany paszkwil. Wydaje się wręcz, że Škvorecký celowo utrzymuje czytelnika w ambiwalencji i napięciu, każąc mu zachować ...

BUDZĄCE GROZĘ PĘTA – o miłości – cz. 2.

Wychowany estetycznie na romantyzmie, szedłem przez życie z nadzieją, że zaraz zza rogu wyjdzie moja Małgorzata, w czarnej sukni, z bukietem żółtych kwiatów, że spotkam swoje Przeznaczenie - piękność, z którą porozmawiam o filozofii i sztuce, która pokocha mnie bezwarunkowo… Ta się ostatnio napatoczyła, pisała o mnie wiersze, kochała bezwarunkowo… ...

DRUGI LEM

W czytelniczych rozmowach, zwłaszcza tych, w których głośno pobrzękuje fantastyka, prędzej czy później pada pytanie o to, czy gdzieś wśród współczesnych autorów kryje się tak zwany „Drugi Lem”, ktoś, kto dorównywałby staremu mistrzowi warsztatem, wyobraźnią, wiedzą, wszechstronnością albo pracowitością, a najlepiej wszystkimi tymi rzeczami na raz. Potem idzie analiza, że ...

Dante Alighieri – 700. rocznica śmierci

Dante Alighieri (1265-1321) był włoskim poetą i politykiem najbardziej znanym ze swojej Boskiej Komedii (ok. 1319), gdzie schodzi do piekła, wspina się na czyściec i dociera do iluminacji Raju. Dante spotyka po drodze wiele postaci historycznych, w tym swojego przewodnika, rzymskiego poetę Wergiliusza (70-19 p.n.e.). Jest uważany za jedno z ...

Pochodzenie Szatana

Szatan, czyli Diabeł, jest jedną z najbardziej znanych postaci w zachodnich tradycjach Judaizmu, Chrześcijaństwa i Islamu. Co zaskakujące, ta istota była spóźniona w starożytnym świecie. Szatana, jako całkowicie zła istota, nigdzie nie można znaleźć w żydowskiej Biblii. Ewoluował w okresie rozkwitu perskiego imperium Achemenidów (początek ok. 550 p.n.e.) i został ...

BUDZĄCE GROZĘ PĘTA – o miłości – cz. 1.

Największym, najbardziej pustoszącym i dewastującym uczciem (tfu!) jest miłość - budzące grozę pęta. Wciąż dla mnie niepojęty proces chemiczny, burzący homeostazę ludzkiego ciała, wpływający na jego istotę, jego „ja”. Gnuśny narkotyk, plądrujący zmęczoną świadomość, od której każdy na tym parszywym kurwidołku jest uzależniony. Staram się jak mogę, by rzucić to ...

Washington Irving – The Legend of Sleepy Hollow

Wielkie amerykańskie opowiadanie „The Legend of Sleepy Hollow” zostało napisane, gdy Washington Irving mieszkał w Anglii, i zostało opublikowane  w tomie zatytułowanym The Sketch Book of Geoffrey Crayon, Gent. The Sketch Book została opublikowana w Stanach Zjednoczonych w odcinkach począwszy od 1819 r., ale rozdział zawierający tę historię został wydany ...

SKARLENIE – o podziałach i ułudach

Jak estetyką rządzą dwie siły, tak nasza cywilizacja jest rozdarta na dwie niepełnosprawne części - lewoskrętną i prawoskrętną. To diabelne pęknięcie ukazuje odwieczne dążenie człowieka do obwinienia „tego drugiego”. Rażące, że nie potrafimy funkcjonować bez instytucji kozła ofiarnego, skupiającego cały nasz wybuch ekstrawertycznego gniewu na siebie. „Polityka” - powie ktoś ...

Bardzo krótko / Jacek Bocheński / Zapamiętani

To bardzo mądra książka. Teraz wiem, jakim durniem byłem trzy lata temu, gdy jakaś błaha przyczyna odwiodła mnie od podróży do nieodległego Brzegu na spotkanie z autorem. „Zapamiętani” powstali przede wszystkim z wewnętrznej potrzeby, ale również w kontrze do święcących dziś tryumfy opracowań, które pisarzy PRL-u rozliczają z brutalną bezwzględnością. ...

Elektra – Hugo von Hofmannsthal

Sztuka Hugo von Hofmannsthala Elektra, została wystawiona po raz pierwszy w Niemczech w 1903 r. i wydana w angielskim tłumaczeniu w 1908 r. Elektra to adaptacja sztuki o tym samym tytule autorstwa starożytnego greckiego dramaturga Sofoklesa. Fabuła skupia się na konsekwencjach zabójstwa Agamemnona. Agamemnon był królem Myken, który został zabity ...

ESTETYCZNE BYDLĘ – o ludziach i sztuce

Nie każde dzieło jest skazane na sukces. Sztuka podlega dziwacznej, darwinistycznej kanibalizacji i przetrwają tylko te utwory, które pociągnęły lub pociągną tłumy. Tą granicą, czy dzieło zdołało się obronić, jest dla mnie wiek - 100 lat. Po tymże czasiem można z łatwością odsiać, choćby w dziedzinie literatury, książki od „czytadełek”, ...