Type and press Enter.

1/10 – wspomnienia z Auschwitz – „Ludzie w Auschwitz”

Dziś będzie poważnie. Moim ostatnim prezentem gwiazdkowym było to: Prezent jak najbardziej udany, ponieważ wciąż żywo interesuję się okresem II Wojny Światowej, a tematyka obozowa jest dla mnie szczególnie ważna. Każdego roku staram się czytać przynajmniej jedną pozycję tego gatunku, żeby wciąż i wciąż przypominać sobie, do czego są zdolni ...

Człowiek kontra Historia / Kazimierz Brandys / Nierzeczywistość

Fascynująca jest historia powstania „Ronda” i „Nierzeczywistości”, dwóch pokrewnych utworów Kazimierza Brandysa. Pisarz najpierw zasiadł do pierwszego z nich, klasycznej powieści, ale porzucił go po 153 stronach, bo zastosowana formuła nie przystawała do założonego materiału ideowego. Wówczas napisał „Nierzeczywistość”, niejako alternatywną wersję „Ronda” z tym samym bohaterem, zamiast na fabule ...

Żar/ Sándor Márai

Najlepszym sposobem, aby poznać szczególność myślenia i pisania Sándora Máraia, będzie przeczytanie zapisków Utracjusza z czytania Dziennika, bardzo zachęcam: https://statekglupcow.pl/2018/01/21/swiadectwo-niezlomnosci-marai/ Żar jest dla mnie powieścią wyjątkową z wielu powodów. Przede wszystkim dlatego, że nie traktuje o miłości, nie dosłownie. To bardzo przyjemne znaleźć książkę, w której cień miłości nie przysłania ...

Atlas wysp odległych, czyli palcem po mapie

Lato się kończy, dla wielu nawet już się skończyło, warto więc podsumować tegoroczne wędrowanie. Ciało ciągnęło umysł po tatrzańskich szlakach; gnało autostradami, by stawiać kroki ulicami wielu osiągnięć urbanistyki; ugniatało asfalt, trawy i piaski; rytmicznie wprawiało w ruch mechanizm bicykla, mając za bagaż mentalne centrum własnego mikroświata. Jednak umysł nie ...

O JABŁKACH I JABŁONIACH / DIUNA: DŻIHAD BUTLERIAŃSKI

Pięć lat temu chwyciłem w ręce Diunę Franka Herberta i... cóż to było za spotkanie! Jeszcze w trakcie lektury, zgromadziłem pięć kolejnych tomów i tak, przez kolejne tysiące stron i kilka miesięcy, przeżywałem jedną z największych przygód mojego czytelniczego życia! Doświadczenie na tyle mocne i wyraźne, że do dziś pamiętam ...

Podróż do kresu nocy/ Louis-Ferdinand Céline

Nie ma czasu, tylko skłony światła. Nie ma czasu, tylko wsiąkanie w horyzont. I w mokrej ziemi suche ćmy palców. [Adam Buszek, Tren na pamięć z tomu Cztery strony twarzy]   W jednej z najpiękniejszych, jakie czytałem, literackich ekspozycji, Albert Camus w ten sposób zaprasza czytelnika do zgnębionego epidemią Oranu: ...

Lektury uzupełniające #25 Alternatywna forma egzystencji

autor: Josif Brodski; tytuł: Śpiew wahadła   Summa Zacznę od zdania brzmiącego jak frazes: każde spotkanie z esejami Josifa Brodskiego to intelektualna i estetyczna uczta. Brodski zachwyca precyzyjnym językiem, błyskotliwością spostrzeżeń, oczarowuje charyzmatyczną pewnością siebie. I zawsze wie, co chce powiedzieć. U Brodskiego nie ma linijek zbędnych, choć zdarzają się ...

O PRZESZŁOŚCI I PRZYSZŁOŚCI / CHESTERTON I DUKAJ / TAK SE MYŚLĘ #11

CHESTERTON (Nowe Jeruzalem) Po ostatniej lekturze Chestertona największym echem dźwięczy mi w uszach jego stanowisko wobec człowieka współczesnego, po stu latach wciąż aktualne; stanowisko mocno krytyczne. Jako jedną z głównych bolączek ówczesnego świata wskazywał Gilbert Keith tymczasowość. Zatopienie w reklamie, modzie, której podlegają także idee, pewną płytkość, oderwanie od ziemi. ...

Lektury uzupełniające #24 Wielbić bez zastrzeżeń

autor: Jan Wolfgang Goethe; książka: Powinowactwa z wyboru Historia miłosnego czworokąta:  małżeństwo, przyjaciel i wychowanica pani domu. W idyllicznej scenerii (idyllicznej z założenia, ale i tak odnosi się wrażenie, że wrażliwość społeczna Goethego od czasów "Cierpień młodego Wertera" przytłumiła się znacznie),  więc, w tej utopii pięknych, bogatych i dobrych porywy ...

Nieznośna lekkość bytu/ Kundera

Zamiast wiosny życia wieczna zima Niekończący się grudzień [Jacques Brel] Powieść Milana Kundery rozpoczyna niedługie, ale bardzo rześkie rozważanie na temat idei wiecznego powrotu, którym, według czeskiego pisarza, Nietzsche wbił klina większości intelektualistów: “pomyśleć, że wszystko, cośmy raz przeżyli, miałoby się kiedyś powtórzyć i to powtórzenie powtarzałoby się w nieskończoność! ...

Zły/ Tyrmand

Jak pusto, jak pusto, mimo pozorów, że coś się kręci i świeci Leopolda Tyrmanda znałem dotąd ze słyszenia zaledwie - że hipster swoich czasów, nadto propagator jazzu, kobieciarz, zdolny pisarz, znajomy Herberta. I z jednego cytatu o skarpetkach: “Mizantropi i nudziarze zawsze mają na nogach brzydkie, nieciekawe, ponure skarpetki, zaś ...

KROPKA WE WŁAŚCIWYM MIEJSCU / CAMUS / PIERWSZY CZŁOWIEK

pierwsza warstwa: skóra Pierwszy rozdział Pierwszego człowieka to ogromnie intensywna i mocna scena. Nagły, przedwczesny poród pod pochmurnym niebem Algierii, młody mężczyzna szukający pomocy w obcym miasteczku i narodziny chłopca. A później, po przewróceniu strony i przejściu w kolejny rozdział, spotykamy tego samego chłopca, mającego już czterdzieści lat. Wszystkie wydarzenia ...

Szpital Przemienienia/ Lem

Splendid isolation Gdzieś na końcu Szpitala Przemienienia Stanisław Lem użył pojęcia splendin isolation - ja nic nie wiem, do niczego się nie wtrącam. Coś zamajaczyło niewyraźnie z historii, potem zagrało już bliżej: Warren Zevon. Zatem myśl o tej książce poszła pokrętną drogą skojarzeń. Charakteryzatorem literackich dróg jest przypadek. Ksiądz Heller ...

DRUGI SEN

Opowiem wam dzisiaj o drugim śnie w moim życiu. Pierwszy zostawiam na inną okazję. Po ten sięgam przez Czechowa, przez bardzo luźne i bardzo absurdalne skojarzenie z jego opowiadankiem: Kameleon. Jedynym spoiwem będzie tutaj pogryzienie przez psa. Ale każdy pretekst dla bezczelnego lania wody jest dobry, niech więc będzie. Zatem ...

Lektury uzupełniające #23 Obraz pocięty na paski

autor: Hal Duncan; książki: Welin, Atrament Welin wyszedł w Uczcie Wyobraźni w 2006 roku, Atrament rok później. Ten dwuksiąg Hala Duncana wciąż jest jedną z najciekawszych pozycji w magowskiej serii. Chciałabym móc teraz napisać kilka superlatywów, bo wielokrotnie Duncan na nie zasługuje, ale...no właśnie gdzieś po drodze nazbierało mi się ...

Ostatni Mesjasz / Zappfe

Czytam Ostatniego Mesjasza, krótki esej Petera Wessela Zappfe. Autor był filozofem norweskim i alpinistą, z wykształcenia prawnikiem (część swojej prawniczej rozprawy egzaminacyjnej napisał wierszem) i literaturoznawcą. Ostatni Mesjasz z daleka przywołuje odczucia związane z czytaniem wielkich mitologii (albo rzeczy na mitologie stylizowanych). Autor posiada dar emanacji stylu, dzięki któremu obejmuje ...

Bardzo krótko / Lope de Vega / Nowele dla Marcii Leonardy

Lope de Vega uważany jest powszechnie za największego dramaturga Hiszpanii; bez wątpienia był też najpłodniejszym. Gdy pochował dwie żony i zdecydował się wstąpić do stanu duchownego, sposobił się już jedynie do żywota kontemplacyjnego. I niespodziewanie zakochał się w hożej oraz znacznie młodszej mężatce, Marcie de Nevares, dla której stworzył najpierw ...

OBCY / CAMUS

Gdzieś na początku Mdłości Jean-Paul Sartre daje mały wykład o tym, czym jest przygoda. Co ją definiuje i oznacza w naszym odbiorze? Dlaczego niektóre wydarzenia wydają się błahe i niegodne opowieści, a inne - nienazbyt fascynujące życiowym twistem, snujące się leniwie ku oczywistemu końcowi - zabierają nas w podróże, jakich ...

MIASTO NA GÓRZE NIE MOŻE SIĘ UKRYĆ / Chesterton / Nowe Jeruzalem

Myślałem ostatnio o Mount Everest. O tym, jak mieszkający tam od wieków, czy też tysiącleci ludzie patrzeli na ten szczyt, tajemniczy i groźny jak mieszkanie bogów, jak żyli w jego cieniu, jak wołali go po imieniu, które sami sobie wymyślili (a może góra sama im je zdradziła). I pomyślałem o ...

Nieboskie figle Makuszyńskiego / Perły i wieprze

Na Perły i Wieprze trafiłem zupełnym przypadkiem: wpadłem do jakiejś bookcrossingowej budki, myląc ją niefortunnie z publiczną toaletą. Zbawiennie, widok ustawionych na półkach książek zahamował kolejne pomyłki. Żeby wyjść z całego ambarasu z twarzą, postanowiłem dla niepoznaki chwycić pierwszą z brzegu książkę, że niby po to tu przyszedłem i czem ...

W lustrze obojętnego światła / zobaczyć się bezbronnym, nagim / HERBERT

Całkiem niedawno, przy okazji rocznicy śmierci Jacka Kaczmarskiego, podaliśmy na stronie jego piosenkę-polemikę do tekstu Zbigniewa Herberta. Utwór pieśniarza tytułowany “Kwestia odwagi” stoi w wyraźnej kontrze do “Potęgi smaku” poety ze Lwowa. Wiersz Kaczmarskiego z początku odbierałem jako samousprawiedliwienie poety i opis niepodjętych moralnych wyzwań, co, jak łatwo zauważyć, stawia ...

Trochę po dziecięcemu widzieć świat / Opowiadania z doliny Muminków / Tove Jansson

Trochę po dziecięcemu widzieć świat Straciłem zainteresowanie literaturą. Te grube książki, które przez lata całe ustawiałem na półkach, ciągle te półki dowieszając nowe, tak patrzą i zioną jakąś pustką, jałowością. Nie czytam nic nowego, mam kilku swoich autorów i do nich wracam, jakby to była rodzina moja literacka. Co z ...

W pułapce historii / Kazimierz Brandys / Rondo

Młodszego Brandysa polecano mi od dawna, ale jakoś nigdy się nie złożyło. Jego osobista legenda jest trochę niedobra, co w moich oczach czyni go jednak bardziej interesującym jako pisarza. I „Rondo” w pełni moją chłopięcą intuicję potwierdza. Jego bohater kreuje fikcję, która w końcu wymyka mu się spod kontroli, a ...

Bardzo krótko / Ernst Schnabel / Pieśń szósta

Schnabel proponuje nowe spojrzenie na wizytę Odyseusza u Feaków. Dopowiada to, co u Homera jest ledwie zarysowane, lecz jednocześnie tworzy sieć własnych niedopowiedzeń. Przede wszystkim proponuje zaś krytyczne spojrzenie na zjawisko mitu. Oto biedny Odys już za życia nie jest w stanie dorównać swej legendzie, stopniowo tworzonej i ubarwianej przez ...

Lektury uzupełniające #22 I znowu esej

autor: Józef Czapski; książka: Tumult i widma Sięgnęłam przede wszystkim dlatego, że wiedziałam, że Czapski dużo pisze o literaturze. Zaczęłam od środka i po pierwszych esejach czułam rozczarowanie. Potem ono minęło całkowicie, ale wracam do tego odczucia, gdyż to pierwsza rzecz, którą chcę napisać: właściwie rozmijam się z Czapskim w ...

Wiersze podebrane #10 / Herbert / Szachy

oczekiwany w wielkim napięciu turniej człowieka znak szczególny: nóż w zębach z potworem maszyny znak szczególny: olimpijski spokój skończył się zwycięstwem smoka Jako chłopiec grałem z Tatą w szachy. Dość wcześnie nauczył mnie wszystkich zasad, nakreślił pod powiekami linie, które są tam do dzisiaj: poziome, pionowe, ukośne i najlepsze ze ...

Bardzo krótko / Jane Bowles / Dwie poważne damy

Oryginalnej prozy nigdy dość. „Dwie poważne damy” to manifest wolności i obrona prawa do odmienności. Bowles tę odmienność fetuje, przeciwstawia konwenansom, których sens dawno się zatracił, utartym schematom, pielęgnowanej w skorupie konformizmu nudzie. Okazuje się, że można się zachwycić również pięknem w myśl klasycznych wzorców stanowczo niepięknym, a afirmacja życia ...

O blaskach i cieniach poezji wsobnej

Kosmonauci Grzegorza Wróblewskiego, to 37 niezwykle krótkich wierszy, zazwyczaj zdanie, lub dwa, pocięte na kilka wersów. I długość tomiku (przebiega się przezeń w nie więcej niż 10 minut) paradoksalnie jest jego wielkim atutem. Po pierwszej lekturze ma się wrażenie, że to kolejna poezja zawieszona w próżni świata, do którego czytelnik ...

Herbert / Dęby

Historia tym smutniejsza, że prawdziwa. Niejedno męskie serce złamała, ale nie jest to historia o miłości, nie ma w niej kobiet, są tylko mężczyźni i drzewa. Bałem się iść na wielką górę, bo wiedzieliśmy przecież wcześniej. Ale nieszczęście wydarzyło się wysoko, daleko, może było nieprawdą. Może podłym kłamstwem. Mieliśmy nadzieję, ...

Lektury uzupełniające #21 Miasto pizzy z pummarolą

autor: Maciej Hen; książka: Solfatara Maciej Hen przenosi nas do roku 1647, do Neapolu -cierpiącego już od ponad 150 lat pod hiszpańskim jarzmem. Cała akcja powieści obejmie 9 dni ludowego powstania rybaka Masaniello  (czyli Tomasza Anioła, bo to skrót od dwóch imion: Tomasso Angelus). I jest upalny lipiec. Ale że ...

Bardzo krótko / Ernst Augustin / Zakład kąpielowy

„Zakład kąpielowy” to ambitny projekt artystyczny. Augustin bierze na tapet topos, wydawałoby się, wybebeszony już w literaturze europejskiej na wszystkie strony, do wyrzygania, czyli rozpad świata jednostkowego pod wpływem traumatyzujących przemian dziejowych, i daje mu nowe szaty. Co ciekawe, o wojnie nie pada tu przy tym ani jedno słowo. Wiele ...

Świat Dysku: Rychłoż się zejdziem znów?

Dzisiaj trochę o wiedźmach. Ale nie o takich jak w bajkach, nie o takich, jakie najczęściej sobie wyobrażamy, tylko o wiedźmach Pratchettowych. Czyli już na wejściu wiadomo, że normalnie nie będzie. Kiedy zaczynałam swoją przygodę z Pratchettem, cykl o wiedźmach nie był moim ulubionym. Z czasem do niego dojrzałam, zaczęłam ...